იუვენილური რევმატოიდული ართრიტი სახსრების ანთებითი დაავადებაა, რომელიც 16 წლამდე ასაკის ბავშვებს ემართებათ. ის მოზრდილთა რევმატოიდული ართრიტისგან განსხვავდება, ამიტომ ცალკე ნოზოლოგიად განიხილავენ. მას ახასიათებს:
- უპირატესად მსხვილი სახსრების მცირერიცხოვანი დაზიანება როგორც დაავადების დასაწყისში, ისე მისი მიმდინარეობის პერიოდში;
- პათოლოგიურ პროცესში ხერხემლის კისრის ნაწილის ჩართვა;
- თვალის ხშირი დაზიანება;
- სისხლში რევმატოიდული ფაქტორის იშვიათი გამოვლენა;
- შედარებით კეთილთვისებიანი მიმდინარეობა და პროგნოზი, მაგრამ ხშირი სისტემური გამოვლინებები.
იუვენილური რევმატოიდული ართრიტის მიზეზები და მექანიზმი ბოლომდე გარკვეული არ არის, მაგრამ ვარაუდობენ, რომ დაავადება სტრეპტოკოკული, სტაფილოკოკური ან ვირუსული (წითურას ვირუსი, ადენოვირუსები) წარმოშობისაა.
სიმპტომები და მიმდინარეობა. დაავადებას სიმპტომების მრავალფეროვნება ახასიათებს. თავდაპირველად ის შეიძლება იყოს მწვავე, ქვემწვავე და ქრონიკული, რაც შემდგომში მის კლინიკურ მიმდინარეობას განაპირობებს. დაზიანებულ სახსართა რაოდენობის მიხედვით არსებობს მონო-, ოლიგო-, პაუცი- (4 სახსარი) და პოლიართრიტი.
სახსროვანი სიმპტომებიდან აღსანიშნავია: სახსარში ტკივილი, შეშუპება (ან მის გარეშე), რბილი ქსოვილების შეშუპება. დილის შებოჭილობა ბავშვებში ნაკლებად აღინიშნება. პათოლოგიური პროცესი უფრო ხშირად მუხლის, კოჭ-წვივის, მენჯ-ბარძაყის, ფალანგთაშუა სახსრების ართრიტით იწყება. ზოგჯერ კი - ხერხემლის კისრის მიდამოს, მკერდ-ლავიწის ან საფეთქელ-ქვედა ყბის შესახსრების დაზიანებით, რასაც შეიძლება ნიკაპის განუვითარებლობა დაერთოს. სახსროვანი სინდრომის პროგრესირებას შესაძლოა მოჰყვეს რბილი ქსოვილის (კუნთების, მყესების, ხრტილის) დაზიანება და სახსარში მოძრაობის შეზღუდვა (კონტრაქტურა). დამახასიათებელია თვალის დაზიანება.
არასახსროვან სისტემურ გამოვლინებებს შორის აღსანიშნავია პერიკარდიტი, პლევრიტი, პერიტონიტი, ლიმფადენოპათია, ჰეპატო- და სპლენომეგალია (ღვიძლისა და ელენთის გადიდება). რევმატოიდული კვანძების სიხშირე მოზრდილებთან შედარებით ნაკლებია.
დიაგნოსტირება. იუვენილური რევმატოიდული ართრიტის სადიაგნოსტიკო კრიტერიუმებია:
არანაკლებ 3 კვირის ხანგრძლივობის ართრიტი;
სამი სახსრის დაზიანება პირველი 3 კვირის განმავლობაში;
წვრილი სახსრების სიმეტრიული ართრიტი;
ხერხემლის კისრის ნაწილის დაზიანება;
სახსარშიგა გამონაჟონი;
დილის შებოჭილობა;
კუნთების, მყესების, ხრტილის დაზიანება;
უვეიტი (თვალის სისხლძარღვოვანი გარსის ანთება);
რევმატოიდული კვანძები;
ოსტეოპოროზი;
დაზიანებული სახსრის დამახასიათებელი რენტგენოლოგიური სურათი;
რევმატოიდული ფაქტორის არსებობა.
3 დადებითი კრიტერიუმის არსებობისას დიაგნოზი სავარაუდოა, 4-ის შემთხვევაში - სარწმუნო, ხოლო 7 კრიტერიუმის შემთხვევაში - დადასტურებული.
მკურნალობა. გამოიყენება უმთავრესად იგივე საშუალებები და მეთოდები, რომლებიც მოზრდილთა რევმატოიდული ართრიტის მკურნალობისას.
