ფარმაკოლოგიური თვისებები
ტრიჰექსიფენიდილი ნაჩვენებია პარკინსონიზმის (პოსტენცეფალური, არტერიოსკლეროზული და იდიოპათიური) დამატებითი მკურნალობისათვის. ის ასევე ხშირად გამოიყენება როგორც ლევოდოფას დამხმარე პრეპარატი პარკინსონიზმის მკურნალობის და დიბენზოქსაზეპინებით, ფენოთიაზინებით და ბუტიროფენონებით გამოწვეული წამლისმიერი ექსტრაპირამიდული სიმპტომების (მაგრამ არა ტარდიული დისკინეზიების) კონტროლირებისათვის. ის ასევე ნაჩვენებია ტორსიული დისტონიის, მათ შორის იდიოპათიური, ოჯახური და სიმპტომური ფორმების დროს.
დოზირების რეჟიმი
დოზირება ინდივიდუალურია. საწყისი დოზა უნდა იყოს დაბალი და შემდეგ გაიზარდოს თანდათანობით, განსაკუთრებით პაციენტებში 60 წლის ზევით. პაციენტის რეაგირების შესაბამისად პრეპარატი მიიღება ჭამის დროს, წინ ან ჭამის შემდეგ.
ენცეფალიტის შემდგომი პერიოდის მქონე პაციენტებში, რომელთაც აწუხებთ ჭარბი სალივაცია, პრეპარატი სასურველია მიიღონ, ჭამის შემდეგ. ისინი დამატებით საჭიროებენ ატროპინის მცირე დოზებს, რომელიც ასეთ მდგომარეობებში საკმაოდ ეფექტური დანამატია.
თუ ტრიჰექსიფენიდილ ჰიდროქლორიდი იწვევს პირის ძლიერ გაშრობას, უმჯობესია მისი ჭამის წინ მიღება იმ შემთხვევაში თუ არ აღინიშნება გულისრევის შეგრძნება.
ჭამის შემდგომ მიღების დროს წარმოშობილი წყურვილის შეგრძნება შეიძლება დაითრგუნოს პიტნის კანფეტების, საღეჭი რეზინის ან წყლის საშუალებით.
ტრიჰექსინიდის ჰიდროქლორიდი იდიოპათიური პარკინსონიზმის დროს: პარკინსონიზმის საწყისი თერაპიისთვის პირველ დღეს ინიშნება 1 მგ ტრიჰექსიფენიდილ ჰიდროქლორიდი ტაბლეტებში. შემდგომში დოზა შეიძლება გაიზარდოს 2 მგ-ით 3-5 დღის განმავლობაში, სანამ დღიური დოზა 6-10 მგ-ს არ მიაღწევს. სრული დღიური დოზა დამოკიდებულია ოპტიმალური ზღვრის მიღწევაზე, ბევრი პაციენტისთვის 6-10 მგ დღიური დოზა ეფექტურია, თუმცა ზოგიერთებში განსაკუთრებით პოსტ ენცეფალიტურ ჯგუფში დღიური დოზა შეიძლება იყოს 12-15 მგ.
ტრიჰექსიფენიდილ ჰიდროქლორიდი წამლისმიერი პარკინსონიზმის დროს: პრეპარატის დოზირება მოითხოვს ექსტრაპირამიდული რეაქციების ემპირიულ კონტროლს ტრანკვილიზატორების, განსაკუთრებით ფენოთიაზინების, თიქსანტინების და ბუტიროფენონების მიღების დროს. სრული დღიური დოზა ჩვეულებრივ მერყეობს 5-15 მგ-მდე, თუმცა ზოგიერთ შემთხვევაში ეს რეაქციები დამაკმაყოფილებელია 1 მგ დოზის დროს. რეკომენდირებულია მკურნალობის დაწყება 1 მგ-ით. თუ ექსტრაპირამიდული გამოვლინებები არ კონტროლირდება რამდენიმე საათში, საბოლოო დოზა შეიძლება პროგრესულად გაიზარდოს, მანამ სასურველი შედეგი არ იქნება მიღწეული. მიღწევაში შეიძლება დიდი როლი შეასრულოს ტრანკვილიზატორების დოზის დროებითმა შემცირებამ და შემდგომში ორივე პრეპარატის დოზირების შერჩევამ, სანამ სასურველი შედეგი არ მიიღება ექსტრაპირამიდული რეაქციების გარეშე.
- ზოგჯერ შესაძლებელია პაციენტის დატოვება შემცირებულ დოზებზე, როცა ეს რეაქციები მოუგვარებელი რჩება რამოდენიმე დღე. იყო შემთხვევებიც, როცა რეაქციები რჩებოდა რემისიის მდგომარეობაში დიდი ხნის განმავლობაში TH-ის მიღების შეწყვეტისას.
TH -ის შეთანხმებული გამოყენება ლევოდოპასთან ერთად: როცა TH ინიშნება ლევოდოპასთან ერთად ორივეს დოზა შეიძლება შემცირდეს. დანიშვნა უნდა მოხდეს ფრთხილად შესაძლო, გვერდითი ეფექტების და სიმპტომების კონტროლის ხარისხის გათვალისწინებით. TH-ის დოზა 3-6 მგ. დღეში ჩვეულებრივ ადექვატურს წარმოადგენს.
TH -ის გამოყენება პარასიმპათიკური სისტემის ინჰიბიტორებთან ერთად: ამ დროს TH შეიძლება დაინიშნოს მთლიანი ან ნაწილობრივი დოზით. ტიპიურ მეთოდთა დასაწყისში ნაწილობრივი დოზის დანიშვნა პარალელურად სხვა პრეპარატების პროგრესულად შემცირებით და TH-ის დოზის გაზრდით.
- TH -ის სრული დღიური დოზის მიღება საუკეთესოა თუ ის გაიყოფა სამად და მიიღება ჭამის დროს, უფრო მაღალი დოზები (>10 მგ დღეში) შეიძლება 4 ნაწილად გაიყოს: სამი დოზა ჭამის დროს და ერთი დოზა ძილის წინ.
გვერდითი მოვლენები
TH -ის გვერდითი რეაქციები ძირითადად უკავშირდება მის ანტიქოლინერგულ ეფექტებს. გვერდითი ეფექტები, რომლებიც აღმოაჩნდათ პაციენტთა 30-50% არის:
პირის სიმშრალე, თავბრუსხვევა, ბუნდოვანი მხედველობა, გულისრევა, ნერვიულობა. სხვა გვერდითი მოვლენები ანტიმუსკარინული პრეპარატების მოქმედების ტიპიურია: შეკრულობა, ინტრაოკულარული დაძაბულობა, სისუსტე, პირღებინება და თავის ტკივილი.
ცნს-ის მოქმედების სტიმულაცია ხშირად გამოიხატება მოუსვენრობით, აღგზნებულობით, დაბნეულობით, დელირიუმით და ჰალუცინაციებით ან ეიფორიით მაღალი დოზების მიღების დროს.
- პაციეტებში მაღალი მგრძნობელობით სხვა წამლების მიმართ, ათეროსკელეროზის მქონე პირებში. ასევე დაფიქსირდა იზოლირებულად გამონაყარი, მსხვილი ნაწლავის დილატაცია, პარალიზური ილეუსი და ჩირქოვანი პაროტიტი, რომელიც მეორადად იწვევს პირის სიმშრალეს.
დახურულ-კუთხოვან გლაუკომას ასევე ჰქონდა ადგილი TH პროლონგირებული თერაპიის დროს.
- გვერდითი ეფექტების არსებობა და სიმწვავე ხშირად დამოკიდებულია დოზაზე. მისი შემცირება იწვევს მდგომარეობის გაუმჯობესებას. თუ მწვავე რეაქციას აქვს ადგილი, მკურნალობა უნდა შეწყდეს რამდენიმე დღით და შემდეგ გაგრძელდეს დაბალი დოზებით.
უკუჩვენებები
გლაუკომა - ანტიქოლინერგული პრეპარატები უკუნაჩვენებია ვიწრო კუთხოვანი გლაუკომის დროს. ვინაიდან მათ შეიძლება გამოიწვიოს კუთხის დახურვა და ინტრაოკულარული წნევის მომატება.
პროსტატის ჰიპერტროფია - პროსტატიზმი შეიძლება გამწვავდეს და გაუარესდეს TH-ის ანტიქოლინერგული ეფექტის გამო, რომელიც აბრკოლებს დეტრუზორის კუნთის მოქმედებას.
პილოროსტენოზი - TH ახდენს ანტისპაზმურ ეფექტს გასტროინტესტინულ სისტემაზე, ამცირებს ნაწლავთა პერისტალტიკას პილოროსტენოზი და შეკრულობა შეიძლება გაუარესდეს და ჩამოყალიბდეს პარალიზური ილეუსი.
ორსულობა და ლაქტაცია
TH -ზე ცხოველებში ჩატარებულმა გამოკვლევებმა არ აჩვენა ნაყოფის დაზიანების ხშირი შემთხვევები. მას არ გააჩნდა ტერატოგენული ეფექტები ძაღლებში, ვირთხებში და თაგვებში.
TH არ უნდა დაინიშნოს ორსულობის დროს, განსაკუთრებით პირველ ტრიმესტრში. ფართო კვლევების დროს აღმოჩნდა შესაძლო კავშირი TH-ის მიღებასა და მცირე მალფორმაციებს შორის.
ჩვენ ხელთ არ გვაქვს ინფორმაცია ამ პრეპარატების მიღებასა და ძუძუთი კვებას შორის კავშირზე. არასასიამოვნო ეფექტებისას ლაქტაციის დროს დედამ უნდა შეწყვიტოს ბავშვის ძუძუთი კვება.
განსაკუთრებული მითითებები
- მიიღეთ ფრთხილად ცხელ ამინდში ან ვარჯიშის დროს;
- ხანშიშესულ პაციენტებში დოზირების მკაცრი კონტროლია საჭირო;
- ფრთხილად გამოიყენეთ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ ტაქიკარდია, არითმია, ჰიპერტენზია ჰიპოტენზია, პროსტატის ჰიპერტროფია ან შარდის გამოყოფის ნებისმიერი მოშლილობა, ღვიძლის ან თირკმელების პათოლოგიები, კუჭ-ნაწლავის და შარდ-სასქესო სისტემის ობსტრუქციული დაავადებები.
- შეიძლება გაამწვავოს მენტალური სიმპტომები, როდესაც ინკურნება ექსტრაპირამიდული რეაქციები.
- მაღალმა დოზებმა ან პრეპარატის მიმართ მგრძნობიარე პაციენტებში დანიშვნამ შეიძლება გამოიწვიოს სისუსტე.
- სანამ TH -ის მიღება გრძელდება განუსაზღვრელად და მას აქვს ატროპინის მაგვარი ეფექტები, პაციენტი უნდა იმყოფებოდეს ხანგრძლივი დაკვირვების ქვეშ, რათა თავიდან ავიცილოთ ალერგიული და სხვა არასასურველი რეაქციები.
- გერიატრიულ პაციენტებში, განსაკუთრებით 60 წლის ზევით ხშირად ამ ტიპის წამლების მიმართ იმატებს მგრძნობელობა და ამის გამო დოზირების მკაცრი კონტროლია საჭირო. გლაუკომის საწყისი სტადია შეიძლება გამწვავდეს ისეთი პარასიმპატოლიზური პრეპარატის მიღების დროს როგორიცაა TH.
- ტრადიციული დისკინეზია შეიძლება გამოჩნდეს იმ პაციენტებში, რომლებიც იმყოფებიან ანტიფსიქოტროპული პრეპარატებით მკურნალობაზე ან წყვეტენ მას.
- ანტიპარკინსონულმა აგენტებმა შეიძლება შეამსუბუქოს ტარდიული დისკინეზიის სიმპტომები ან ზოგიერთ შემთხვევაში გაამწვავოს ისინი. მიუხედავად ამისა, ტარდიული დისკინეზიის და პარკინსონიზმის მქონე პაციენტებში, რომლებიც ქრონიკულად იტარებენ ნეიროლეფსიურ მკურნალობას და ანტიქოლინერგულ თერაპიას TH-თან ერთად პარკინსონიზმის ზოგიერთი სიმპტომები შემსუბუქდება.
- ანტიდისკინეზიური პრეპარატების პროლონგირებულმა მიღებამ შეიძლება გააძლიეროს ან დათრგუნოს ნერწყვდენა, ამგვარად ხელი შეუწყოს ისეთი დენტალური პრობლემების განვითარებას, როგორიცაა კარიესი, პერიოდონტალური დაავადება, პირის ღრუს კანდიდოზი და დისკომფორტი.
- ეფექტები მანქანის მართვის ან რაიმე ტექნიკის გამოყენების დროს.
პრეპარატის გვერდითი რეაქციებიდან გამომდინარე TH ახდენს გარკვეულ ზეგავლენას მანქანის მართვის ან სხვა ტექნოლოგიების მეთვალყურეობის დროს, ამიტომ სასურველია არ მოხდეს TH-ის მიღება.
ჭარბი დოზირება
1985 წელს ბურკეს და ფანის მიერ ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ TH -ის ტოქსიურობა ან თერაპიული ეფექტი არ იყო დამოკიდებული ტრიჰექსიფენიდილის დონეზე პლაზმაში. ტოქსიურობა უფრო დაკავშირებული იყო ასაკთან.
TH მიღებულ იქნა თვითმკვლელობის მიზნით ან ისევე როგორც ნარკოტიკი მისი ეიფორული ეფექტის გამო.
TH-ის დოზის გადაჭარბების ეფექტები მსგავსია ატროპინის ჭარბი დოზირების: ყველაზე ხშირია დაბნეულობა და ჰალუცინაციები, რაც მოცემულია ლიტერატურაში. პერიფერიულ ეფექტებს მიეკუთვნება პირის სიმშრალე, გუგების გაფართოება, დაბინდული მხედველობა, ტაქიკარდია და ცხელება.
ფიზოსტიგმინი, რომელსაც გააჩნია ცენტრალური და პერიფერიული ანტიქოლინესთერაზული თვისებები TH -ის სპეციფიურ ანტაგონისტს წარმოადგენს. მხოლოდ მას აქვს ხანმოკლე მოქმედება დაახლოებით 1 საათი და ასევე მავნე ეფექტები TH-ის ჭარბი დოზის მიღების დროს. მაგ: იწვევს ბრონქების სეკრეციის გაძლიერებასა და ბრონქოსპაზმს, ამიტომ ფიზოსტიგმინის მავნე ეფექტები სჭარბობს მის სასარგებლო ეფექტს. მიუხედავად ამისა, ის შეიძლება ზოგიერთ შემთხვევაში დაგვეხმაროს მწვავე ფსიქოზური ეპიზოდების დიფდიაგნოსტიკაში იმ პირთა შორის. ვინც ანტიქოლინერგულ პრეპარატებს ჭარბად იყენებდა. ფიზოსტიგმინი ახდენს დაბნეულობის და ჰალუცინაციების ნიველირებას.
TH -ის დოზის გადაჭარბების მკურნალობა უნდა მოხდეს მხოლოდ ზოგადი საფუძვლიანი ანალიზის შემდეგ.
სხვა წამლებთან ურთიერთქმედება
- პოტენციურად, საშიში პერიფერიული ანტიქოლინერგული ეფექტი შეიძლება მოგვცეს იმ პრეპარატებთან ერთად მიღებამ, რომლებთაც აქვთ ანტიქოლინერგული მოქმედება.
- ტრიჰექსიფენიდილმა შეიძლება გაზარდოს წამლისმიერი უნებლიე მოძრაობები პარკინსონიზმის მქონე პაციენტებში, რომლებიც იღებენ ლევოდოპას. ლევოდოპის აბსორბცია შესაძლებელია შემცირდეს TH -თან ერთად მიღების დროს.
- ანტიკონვულსანტურ თერაპიაზე მყოფ პაციენტებში TH -ის მიღებამ შეიძლება გამოიწვიოს კრუნჩხვითი გამწვავებები.
- TH სუსტი ფუძეა და შეიძლება ინაქტივირდეს მჟავური საკვებით, როგორიცაა ციტრუსები და ხილის წვენები. ეს ამცირებს TH -ის ეფექტს.
- ალკოჰოლი აძლიერებს TH -ის მეტაბოლიზმს და ამგვარად ამცირებს მის კონცენტრაციას სისხლში და თერაპიულ ეფექტს. TH -ის მკურნალობის დროს ალკოჰოლის მიღება არ შეიძლება.
