ეკლამფსია ორსულთა გვიანი ტოქსიკოზის მძიმე ფორმაა. ახასიათებს არტერიული წნევის მკვეთრი მატება, რაც ძალზე სახიფათოა როგორც დედის, ისე ბავშვის სიცოცხლისთვის. ეკლამფსიის დროს ორსულის მდგომარეობის სიმძიმეზე მიუთითებს ყველა მნიშვნელოვანი სისტემისა და ორგანოს ფუნქციის დარღვევა. ის უპირატესად მშობიარობისას ვითარდება, იშვიათად - მშობიარობამდე და მშობიარობის შემდეგ. შედარებით ხშირია პირველმშობიარეებს (განსაკუთრებით - ხანდაზმულ პირველმშობიარეებს) და იმ ქალებს შორის, რომელთაც ღვიძლის, თირკმლის, გულ-სისხლძარღვთა, ნეიროენდოკრინული და სხვა სისტემების დაავადება აქვთ.
სიმპტომები და მიმდინარეობა. ეკლამფსიის მნიშვნელოვანი სიმპტომია სხეულის მუსკულატურის კრუნჩხვითი მოძრაობები, რომლებსაც თან სდევს გონების დაკარგვა (კომა). კრუნჩხვის შეტევას წინ უძღვის ნეფროპათიის (ჰიპერტონია, შეშუპება, პროტეინურია) ფონზე განვითარებული პრეეკლამფსიის სიმპტომები: თავის ტკივილი, ნაპერწკლების მაგვარი ნათება თვალწინ, ტკივილი გულის კოვზთან, შფოთვა, არტერიული წნევის მატება, ცილა შარდში.
ეკლამფსიის შეტევა 1-2 წუთს გრძელდება და მოიცავს რამდენიმე პერიოდს:
1 - კრუნჩხვის წინარე პერიოდს. გრძელდება 20-30 წამს. სახის კუნთები ტოკავს, გუგები ფართოვდება, ქუთუთოებიდან ჩანს მხოლოდ თეთრი სკლერა, ტუჩის კუთხეები დაბლა ეშვება.
2 - ტონური კრუნჩხვის პერიოდს. გრძელდება 20-30 წამს. ამ დროს ხდება მთელი სხეულის კუნთების ტეტანური შეკუმშვა, ავადმყოფი წელში იზნიქება, სუნთქვას წყვეტს, სახე თანდათან ულურჯდება.
3 - კლონური კრუნჩხვების პერიოდს. გრძელდება 20-30 წამს. ვითარდება სახის, ტანისა და კიდურების კუნთთა ძლიერი სპაზმი, რომელიც თანდათან სუსტდება. ორსული ხროტინებს, პირიდან სდის სისხლნარევი (ენაზე კბენის გამო) ქაფი.
4 - შეტევის დასრულების პერიოდს. ის ზოგჯერ საათობითაც კი გრძელდება. ავადმყოფი კომურ მდგომარეობაშია, გონება ნელ-ნელა უბრუნდება, მომხდარი არ ახსოვს.
ხშირად შეტევას თან სდევს ტემპერატურის მატება და პულსის გაიშვიათება. შეტევის შემდეგ იმატებს არტერიული წნევა. ზოგჯერ კომურ მდგომარეობაში ხელახლა ვითარდება კრუნჩხვა.
მეტად იშვიათია ეკლამფსიის კრუნჩხვის გარეშე მიმდინარე ფორმა - ავადმყოფი მყისვე კომურ მდგომარეობაში ვარდება. ამ შემთხვევაში პროგნოზი ძალიან ცუდია. სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ორგანოებისა და სისტემების, მათ შორის - ნერვული სისტემის ფუნქციის ძლიერი დარღვევის გამო იმატებს ორგანიზმის აგზნებადობა, ამიტომ ნებისმიერმა გამღიზიანებელმა (ტკივილმა, ხმაურმა, მკვეთრმა სინათლემ) შესაძლოა ახალი შეტევის პროვოცირება მოახდინოს.
შეტევის დროს მოსალოდნელია ასფიქსია, ენის მოკვნეტა, მოტეხილობა. კრუნჩხვის დასრულების შემდეგ შესაძლოა განვითარდეს ასპირაციული პნევმონია და ღვიძლ-თირკმლის უკმარისობა. ავადმყოფი შეიძლება დაიღუპოს კრუნჩხვითი შეტევის დროს ან მის შემდეგ თავის ტვინში სისხლის ჩაქცევის, ასფიქსიის, ფილტვების შეშუპების გამო. არცთუ იშვიათად მწვავე ჰიპოქსიის გამო იღუპება ნაყოფი.
დიაგნოსტიკა. ეკლამფსიის დიაგნოსტირება ძნელი არ არის. კრუნჩხვითი შეტევები ორსულობისას, მშობიარობისას ან მშობიარობის შემდეგ დიაგნოზის დასმას აადვილებს, თუმცა არის შემთხვევები, როდესაც საჭიროა ზოგიერთი დაავადებისგან ეკლამფსიის დიფერენცირება.
ეს დაავადებებია:
- ჰიპერტონიული ენცეფალოპათია. მასზე მიუთითებს ანამნეზში ჰიპერტონიული დაავადების არსებობა, ეკგ-ის დამახასიათებელი ცვლილებები და შარდში პათოლოგიური ცვლილებების არარსებობა;
- ეპილეფსია, რომელზეც შეშუპებისა და ჰიპერტონიის არარსებობა, გუგების შევიწროება მიუთითებს;
- თავის ტვინის სიმსივნე. მასზე მეტყველებს გვიანი ტოქსიკოზის ნიშნების არარსებობა, სიმპტომატიკის თანდათანობითი გაძლიერება, შეგუბებითი მოვლენები თვალის ფსკერზე;
- ისტერიკა ამ დროს ტოქსიკოზის სიმპტომები არ აღინიშნება. გონება და რეფლექსები შენარჩუნებულია.
მკურნალობა. ეკლამფსიის მკურნალობის თანამედროვე მეთოდები ითვალისწინებს:
- წოლით რეჟიმსა და სიმშვიდეს, მხედველობითი, სმენითი, ტაქტილური და ტკივილის გამომწვევი გამღიზიანებლებისგან იზოლირებას (ავადმყოფი უნდა მოთავსდეს ჩაბნელებულ, კარგად ვენტილირებად პალატაში, სადაც ვერ აღწევს ხმაური. საწოლთან მუდმივად უნდა მორიგეობდეს ბებიაქალი, რომელიც ექიმის ხელმძღვანელობით ახორციელებს სამკურნალო-ჰიგიენური ღონისძიებების კომპლექსს).
- არტერიული ჰიპერტენზიის გამომწვევი სისხლძარღვთა სპაზმის მოხსნას;
- დეჰიდრატაციულ თერაპიას, რომელიც აძლიერებს დიურეზს, ხელს უშლის ტვინის შეშუპებასა და ჰიპერტენზიის განვითარებას (ლაზიქსი, ფუროსემიდი, მანიტოლი);
- ვენაში წვეთოვანი სახით ცილოვანი (ალბუმინი, პროტეინი, მშრალი პლაზმის ხსნარი) პრეპარატების შეყვანას, დეტოქსიკაციისთვის გლუკოზა-ნოვოკაინის ხსნარის, რეოპოლიგლუკინის, ჰემოდეზის გადასხმას;
- ოქსიგენოთერაპიას - ჟანგბადით სუნთქვას.
ჩამოთვლილი მეთოდების არასათანადო ეფექტიანობის შემთხვევაში ნაჩვენებია ადრეული მშობიარობა ან საკეისრო კვეთა.
ეკლამფსიის შეტევაგადატანილ ორსულებს განსაკუთრებული მეთვალყურეობა სჭირდებათ. მშობიარობის შემდეგ მათ ყოველდღიურად უზომავენ არტერიულ წნევას, ყოველ მეორე-მესამე დღეს უკეთებენ შარდის ანალიზს, აკვირდებიან მელოგინის საერთო მდგომარეობას, გულ-სისხლძარღვთა სისტემის მუშაობას, სასუნთქი სისტემის ფუნქციონირებას და სასაქესო ორგანოების ინვოლუციის პროცესს. ეს საჭიროა მშობიარობის შემდგომი სეპტიკური და სხვა გართულებების თავიდან ასაცილებლად. ახალშობილებს არცთუ იშვიათად დაქვეითებული აქვთ სენშეუვალობა ინფექციების მიმართ, ამიტომ ახლობლებისა და პედიატრის განსაკუთრებული ყურადღება სჭირდებათ.
