ალკოჰოლიზმის საფუძველზე, განსაკუთრებით - მის II და III სტადიებში, შესაძლოა განვითარდეს ფსიქოზი.
თეთრი ცხელება (დელირიუმი) ალკოჰოლური ფსიქოზის ყველაზე მეტად გავრცელებული ფორმაა. ის, წესისამებრ, მოულოდნელად, მწვავედ ვითარდება, თანაც არა თრობისას, არამედ ნაბახუსევზე, აბსტინენციური სინდრომის ფონზე, სმის შეწყვეტიდან 1-3 დღეში. ამას, ჩვეულებრივ, წინ უძღვის რამდენიმედღიანი გადაბმული სმა. ხშირია თეთრი ცხელების შემთხვევები ალკოჰოლიზმით დაავადებულის ქირურგიულ, ტრავმატოლოგიურ თუ სხვა სტაციონარში მოხვედრისას ანუ მაშინ, როცა ის იძულებულია, სმა შეწყვიტოს. მის აღმოცენებას ხელს უწყობს დამატებითი ფაქტორები: ოპერაცია, მაღალი ტემპერატურა, ტრავმა, სომატური დაავადებების გამწვავება, სისხლის დაკარგვა. თეთრი ცხელება მწვავედაც შეიძლება განვითარდეს (განსაკუთრებით - მაპროვოცირებელი ფაქტორის არსებობისას) და წინა პერიოდიც ჰქო¬ნდეს. მაგალითად, თეთრი ცხელების დაწყებამდე 2-3 დღით ადრე ირღვევა ძილი, იწყება კოშმარები, ავადმყოფი ოფლად გაღვრილი და შეშფოთებული იღვიძებს. შესაძლოა, აღმოცენდეს აღქმის ხანმოკლე ილუზიები: ნახატები "გაცოცხლდნენ" და ა.შ.
საკუთრივ ფსიქოზი, ჩვეულებრივ, საღამოს ვითარდება. ძლიერდება შფოთის შეგრძნება, აგზნება. ჩნდება მხედველობითი და სმენითი ილუზიები. ავადმყოფი ხედავს სინამდვილეში არარსებულ საგნებსა და მოვლენებს. მეტწილად - მწერებს და პატარა ცხოველებს, იშვიათად - დიდებსაც, ზოგჯერ - არარეალურ არსებებს, ეშმაკებს. მხედველობითი ჰალუცინაცია ზოგჯერ ერთეულია, ზოგჯერ მრავლობითი, ზოგჯერ კი ავადმყოფი მთელ სცენებს ხედავს. შესაძლოა, ამას სმენითი ჰალუცინაციაც დაერთოს. მაგალითად, ავადმყოფს ჩაესმას ადამიანების ან ეშმაკების "ხმა". ავადმყოფს გონება დაბინდული აქვს, ამიტომ ილუზიურ გამოსახულებებს უფრო მძაფრად აღიქვამს, ვიდრე რეალურად მომხდარს. მისი ქმედებაც ამ მოჩვენებებით არის განპირობებული და არა რეალური ვითარებით. ავადმყოფი ამ მოჩვენებითი აღქმების არა პასიური, არამედ აქტიური მაყურებელია, ამიტომ საკუთარი თავისთვისაც და ირგვლივ მყოფებისთვისაც საფრთხეს წარმოადგენს. თეთრი ცხელების დროს ადამიანი კარგავს გარემოსა და დროში ორიენტირების უნარს, მაგრამ არ ავიწყდება თავისი სახელი, გვარი, ასაკი და ა.შ.
აგზნება კულმინაციას ღამით აღწევს. დილით მდგომარეობა უმჯობესდება, ავადმყოფი აცნობიერებს, რაც გადაიტანა, ხვდება, რომ ავადაა, თუმცა არ არის გამორიცხული, ღამით გამწვავებამ კვლავ იჩინოს თავი.
თეთრი ცხელების დროს ავადმყოფს უკანკალებს ხელები, სიარული არამყარი აქვს, მეტყველება - გაურკვეველი. ფსიქიკურის პარალელურად თავს იჩენს სომატური დარღვევებიც: სახის სიწითლე, ოფლიანობა, გულისცემის შეგრძნება, არტერიული წნევის ცვალებადობა, მწვავე ტოქსიკური ჰეპატიტი ან ციროზი. მოსალოდნელია ეპილეფსიური გულყრებიც. თეთრი ცხელება 3-5 დღეს გრძელდება. მძიმე სომატური დარღვევის დროს 10 დღესაც შეიძლება გასტანოს. ხანმოკლე დელირიუმის დროს გამწვავება ხანგრძლივი გამოძინების შემდეგ ჩაცხრება. ხანგრძლივი ცხელების შემთხვევაში საჭიროა სამედიცინო ჩარევა. მართალია, ლეტალური შედეგი იშვიათია, მაგრამ მოსალოდნელია გულ-სისხლძარღვთა მძიმე დაზიანება, ღვიძლისმიერი უკმარისობა, ტვინის შეშუპებაც კი.

მკურნალობა. თეთრი ცხელების დაწყებისთანავე ავადმყოფი გადაყვანილ უნდა იქნეს სტაციონარში, სადაც ჩაუტარდება აგზნების მოსახსნელი მკურნალობა ტრანკვილიზატორებით, ნეიროლეპტიკებითა და ბარბიტურატებით, ასევე - დეზინტოქსიკაცია ანუ ორგანიზმის გაწმენდა ალკოჰოლის ცვლის პროდუქტებისგან.

ალკოჰოლური ჰალუცინაცია ალკოჰოლური ფსიქოზის ყველაზე ხშირი ფორმაა თეთრი ცხელების შემდეგ. ჩვეულებრივ, მწვავედ ვითარდება ნაბახუსევზე ან ხანგრძლივი, უწყვეტი სმის პერიოდში. დაავადების წამყვანი სიმპტომი სმენითი ჰალუცინაციაა, რომლის დროსაც ავადმყოფს გონება არ ებინდება და კარგად ერკვევა დროსა და გარემოში. თავდაპირველად მას ხმაური, კაკუნი ესმის, შემდეგ კი "ხმები", რომლებიც საყვედურობენ, ემუქრებიან, კიცხავენ, ითხოვენ მის დასჯას და მოკვლასაც კი. იშვიათად საყოველთაო გაკიცხვის ფონზე ავადმყოფს ჩაესმის ერთი "ხმა", რომელიც მას იცავს და ესარჩლება. ავადმყოფი ფრთხება, ცდილობს, გაექცეს ამ ხმებს, ზოგჯერ სახლიდან გარბის, ზოგჯერ პოლიციას მიმართავს დახმარებისთვის. არცთუ იშვიათია თვითმკვლელობის მცდელობა. დაავადება რამდენიმე დღიდან რამდენიმე კვირამდე გრძელდება.
თუ ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარება გაგრძელდა, თავს იჩენს მწვავე ალკოჰოლური ჰალუცინაციის რეციდივი. შემთხვევათა მეოთხედში დაავადება ქრონიკულდება, გრძელდება თვეობით, წლობით. ავადმყოფი ერთგვარად ეჩვევა ხმებს და მათ ორ ჯგუფად ყოფს: თავდამსხმელებად და დამცველებად.
ზოგჯერ ქრონიკული ალკოჰოლური ჰალუცინაცია თანდათანობით, მწვავე ეპიზოდების გარეშე ვითარდება. ეს ხდება ალკოჰოლის ხანგრძლივი, ყოველდღიური მიღების და ამით გამოწვეული მუდმივი ალკოჰოლური ინტოქსიკაციის გავლენით.

მკურნალობა. ჰალუცინაციების მოსახსნელად უნიშნავენ ნეიროლეპტიკებს. საჭიროების შემთხვევაში ტარდება დეზინტოქსიკაციური თერაპია. უნდა ჩატარდეს ალკოჰოლიზმის საწინააღმდეგო მკურნალობაც, რაც ალკოჰოლური ჰალუცინაციების პროფილაქტიკას წარმოადგენს.

ალკოჰოლური ბოდვითი იდეები. ისინი ორგვარია: ალკოჰოლური პარანოია და ალკოჰოლური ბოდვითი ეჭვიანობა. ალკოჰოლური პარანოია ვითარდება აბსტინენციური სინდრომის ფონზე ან ხანგრძლივი, გადაბმული სმის პერიოდში. ავადმყოფს ეჩვენება, რომ უთვალთვალებენ, მოკვლას უპირებენ, ირგვლივ მყოფთა ყოველ ფრაზას, ჟესტს, მიმიკას განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს, შფოთავს, ყოველ შემხვედრში მტერს ეძებს. ამის გამო შესაძლოა მოულოდნელი რამ ჩაიდინოს (მაგალითად, გაიქცეს, ტრანსპორტიდან ან ფანჯრიდან გადახტეს, თავის მოკვლა სცადოს). ასეთი ფსიქოზი რამდენიმე დღიდან რამდენიმე კვირამდე გრძელდება, თუმცა გონების დაბინდვა თან არ სდევს.
ბოდვითი ეჭვიანობა უმთავრესად 40 წელს გადაცილებულ იმ მამაკაცებს უვითარდებათ, რომლებიც დიდხანს და ბევრს სვამენ და აქვთ სქესობრივი პრობლემები (პოტენციის დაქვეითება გაძლიერებული სქესობრივი ლტოლვის ფონზე). ფსიქოზის სხვა ფორმებისგან განსხვავებით, იგი თანდათან, საფეხურებრივად ვითარდება. თავდაპირველად ეჭვიანობა თავს იჩენს მხოლოდ თრობის დროს ან ნაბახუსევს. შემდეგ ის მუდმივი ხდება. ეჭვიანობენ უმთავრესად ახლობლებზე (მეზობელზე, თანამშრომელზე). ქმარი უთვალთვალებს ცოლს, გამუდმებით ეძებს სამხილს, რომელიც მის ღალატს დაადასტურებს, მეუღლის ყოველ ნაბიჯს აკონტროლებს და ეჭვის თვალით უყურებს. ასეთ ადამიანთან ცხოვრება არა მარტო აუტანელი, არამედ საშიშიცაა: მან შეიძლება მოკლას ცოლი, მისი "საყვარელი" და მოიკლას თავი.
ასეთი ავადმყოფის მკურნალობა მხოლოდ სტაციონარულ პირობებშია შესაძლებელი, რადგან პაციენტს საკუთარი საქციელის მიმართ კრიტიკული დამოკიდებულება არამცთუ სიმთვრალეში, სიფხიზლეშიც კი არ აქვს.
კორსაკოვის სინდრომი პირველად კორსაკოვმა აღწერა და პოლინევრიტული ფსიქოზი უწოდა, ვინაიდან ამ დროს მძიმე ფსიქიკური დარღვევის გვერდით პოლინევრიტიც (პერიფერიული ნერვების დაზიანება) აღმოცენდება. ჩვეულებრივ, ამ დაავადებას წინ უძღვის თეთრი ცხელება, რომლის დამახასიათებელ ნიშნებსაც მეხსიერების დარღვევები ერთვის. ავადმყოფი ვერ ახერხებს, სწორად დაასახელოს თარიღი, საცხოვრებელი ადგილი, უჭირს გარემოში ორიენტირება, ყველაფერს პირველად ნანახივით და მოსმენილივით აღიქვამს. არ ახსოვს, რა ჭამა სადილად, მკურნალ ექიმს ყოველ შეხვედრაზე უცხო ადამიანივით ხვდება და ა.შ. აღარც ავადმყოფობამდე მომხდარი ამბები ახსოვს. მეხსიერების ასეთი ამოვარდნები შეიძლება თვეობით, წლობითაც კი გაგრძელდეს. ლოგიკური აზროვნება ავადმყოფს დარღვეული არ აქვს, ამიტომ მეხსიერების ჩავარდნებს მიხვედრილობით აკომპენსირებს. ნაწილობრივ ხვდება, რომ ავად არის და ცდილობს, ეს ირგვლივ მყოფებს დაუმალოს. პოლინევრიტი სხვადასხვაგვარად ვლინდება: რეფლექსების შესუსტებით, კანის მგრძნობელობის დაქვეითებით, კუნთების ატროფიით, სიარულის მანერის მოშლით.
მკურნალობის შედეგად მეხსიერება აღდგება და პოლინევრიტის სიმპტომები ალაგდება, მაგრამ მკურნალობა ხანგრძლივია, თანაც განკურნების აუცილებელი პირობაა სმის აღკვეთა. მკურნალობა მოიცავს დეზინტოქსიკაციურ და მეტაბოლურ თერაპიას. პარალელურად ინიშნება მასაჟი, სამკურნალო ფიზკულტურა, ფიზიოთერაპიული პროცედურები.

ალკოჰოლიზმი (ქრონიკული ალკოჰოლიზმი) პროგრესულად მიმდინარე დაავადებაა, რომლის საფუძველსაც ეთილის სპირტისადმი ლტო¬ლვა წარმოადგენს. სპირტიანი სასმელების ჭარბი მოხმარება (ლოთობა) იწვევს ქცევის ზნეობრივი და სოციალური ნორმების რღვევას. ამით ადამიანი ვნებს საკუთარ ჯანმრთელობას, ზიანს აყენებს ოჯახსა და საზოგადოებას. ახალგაზრდებს შორის სიკვდილის მიზეზი ხშირად ალკოჰოლური მოწამვლაა. ალკოჰოლის ბოროტად გამოყენებას შეიძლება მოჰყვეს გულის პირველადი გაჩერება და მოულოდნელი სიკვდილი ან გულის რიტმის დარღვევა (მაგალითად, მოციმციმე არითმია). ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარების შემთხვევაში იზრდება საყოფაცხოვრებო, საწარმოო და სატრანსპორტო ტრავმების ალბათობა. ალკოჰოლიზმით დაავადებულებს შორის თვითმკვლელობა უფრო ხშირია.
ალკოჰოლიზმის ადრეულ სტადიაზე თავს იჩენს წყლულოვანი დაავადება, ტრავმები, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები, მოგვიანებით - ღვიძლის ციროზი, პიელონეფრიტი, ტვინისმხრივი დარღვევები.
მიზეზები. ალკოჰოლისადმი სწრაფვის ერთ-ერთი მიზეზია ეთილის სპირტის ფსიქოტროპული და სედაციური მოქმედება, რაც ეიფორიას (გუნება-განწყობის ამაღლებას) და რელაქსაციას (დაძაბულობის მოხსნას) იწვევს. ასეთი ეფექტებისადმი მიილტვიან პათოლოგიური პიროვნებები, ნევროზიანები, ისინი, ვინც ვერ ახერხებს საზოგადოებასთან ადაპტირებას, ემოციური და ფიზიკური გადაძაბვის პირობებში მომუშავეები.
ალკოჰოლისადმი მიდრეკილების ჩამოყალიბებაში დიდ როლს ასრულებს სოციალური გარემოცვა, ოჯახური მიკროკლიმატი, აღზრდა, ტრადიციები, სტრესებისა და სტრესული სიტუაციების სიხშირე. უდავოა მემკვიდრეობითი ფაქტორების, სახელდობრ, ხასიათის თავისებურებისა და მეტაბოლური ცვლის დარღვევისადმი წინასწარგანწყობის გავლენა.

ალკოჰოლური თრობა
სიმთვრალის ხარისხი დამოკიდებულია სასმლის რაოდენობასა და ხარისხზე, ალკოჰოლისადმი ინდივიდუალურ მგრძნობელობასა და ადამიანის ფსიქოფიზიკურ მდგომარეობაზე. განასხვავებენ თრობის 3 ხარისხს: მსუბუქს, საშუალოს და მძიმეს. ტიპურ შემთხვევაში თრობის დროს მაღლდება გუნება-განწყობა, ადვილდება ურთიერთობა, ადამიანი კმაყოფილია საკუთარი თავით და ირგვლივ მყოფებით, ხდება თვითდაჯერებული და კომუნიკაბელური. უჩნდება კუნთების მოდუნებისა და ფიზიკური კომფორტის განცდა; მიმიკა ჩვეულებრივზე მეტყველია, მოძრაობა კი ნაკლებად ზუსტი. თრობის ამ სტადიის გავლის შემდეგ კეთილგანწყობა შეიძლება შეიცვალოს გაღიზიანებით, აგრესიულობით. ირღვევა კოორდინაცია და სიარულის მანერა. ადამიანმა შეიძლება ჩაიდინოს არამოტივირებული იმპულსური საქციელი. მეტყველება არასწორი ხდება, ქვეითდება ტკივილისა და ტემპერატურის შეგრძნება.
თრობის შემდეგ აღინიშნება ინტოქსიკაციის სიმპტომები: თავის სიმძიმე და ტკივილი, წყურვილი, სისუსტე, სხეულში ტეხის შეგრძნება, აპათია ან გაღიზიანებადობა. მახსოვრობა, ჩვეულებრივ, არ ირღვევა.
არსებობს თრობის ატიპური ფორმები, როდესაც სიმთვრალის დასაწყისში ეიფორიის ნაცვლად გუნება-განწყობა ქვეითდება, ადამიანი გაღიზიანებულია, გაბოროტებული, უკმაყოფილო, აგრესიული. ზოგიერთს ეუფლება ამაღლებული განწყობა, რასაც თან სდევს მოძრაობის გააქტიურება და გიჟმაჟური ქცევა. სიმთვრალის ატიპური ფორმები აღენიშნებათ პირებს, რომელთაც ადრე ქალა-ტვინის ტრავმა ჰქონდათ გადატანილი ან დაავადებულნი არიან ოლიგოფრენიით, ასევე - ფსიქოპათებს.
სიმთვრალის მძიმე ხარისხის დროს შეიმჩნევა გონების გათიშვის ნიშნები (კომაც კი). ზოგჯერ აღმოცენდება ეპილეფსიური გულყრა. გამორიცხული არ არის უნებლიე შარდვა და დეფეკაცია, რომელიც ადამიანს მეორე დღეს აღარ ახსოვს.
დიაგნოსტიკა. ალკოჰოლური თრობის დიაგნოსტირება კლინიკური ნიშნებისა და სპეციალური სინჯების საფუძველზე ხდება.
მკურნალობა. საშუალო ხარისხის სიმთვრალის დროს აუცილებელია კუჭის ამორეცხვა კალიუმის პერმანგანატის 1,5-2 ლ სუსტი ხსნარით. მძიმე სიმთვრალის შემთხვევაში ადამიანს დახმარება სპეციალურ სამედიცინო დაწესებულებაში უნდა გაეწიოს. ღებინების გამოწვევა რეკომენდებული არ არის - შესაძლოა პირნაღები მასის ასპირაცია (უნებლიე ჩასუნთქვა).

პათოლოგიური თრობა
პათოლოგიური სიმთვრალე ალკოჰოლის მიღებით გამოწვეული ფსიქიკის მწვავე დარღვევაა. ის, ჩვეულებრივ, არასრულფასოვანი ნერვული სისტემის მქონე პირებს - ეპილეფსიით, ენცეფალოპათიით, ფსიქოპათიით დაავადებულებს - უვითარდებათ. პათოლოგიური სიმთვრალე შეიძლება განუვითარდეთ მათაც, ვისაც ალკოჰოლის აუტანლობა აღენიშნება. ასეთ შემთხვევაში დიდი მნიშვნელობა აქვს დათრობამდე არასასურველი ფაქტორების (სტრესის, იძულებითი უძილობის, შიმშილის, გადახურების) გავლენას, ორგანიზმის ადაპტაციური შესაძლებლობების შესუსტებას.
პათოლოგიური სიმთვრალე შეიძლება გამოიწვიოს უმნიშვნელო რაოდენობით (50-100 გ) სპირტიანი სასმლის მიღებამაც და გამოვლინდეს გონების თავისებური დაბინდვით. ამ დროს ავადმყოფის ქცევა ვითარების არაადეკვატურია. ყურადღებას იქცევს შიშის, სიბრაზის ან მრისხანების აფექტები. ავადმყოფი აღგზნებულია, ჩხუბობს, ირგვლივ მყოფებს ფიზიკურ შეურაცხყოფას აყენებს ან თავს იცავს, გაქცევას ცდილობს. შესაძლოა, თავის მოკვლაც სცადოს. პათოლოგიური თრობა რამდენიმე წუთიდან რამდენიმე საათამდე გრძელდება. აგზნება საერთო სისუსტესა და ღრმა ძილში გადადის. ადამიანს მომხდარი აღარ ახსოვს.

ალკოჰოლიზმი
ალკოჰოლიზმი დაავადებაა, რომელსაც ალკოჰოლის სისტემატური მიღება იწვევს და განსაზღვრული ფსიქიკური და სომატური გამოვლინებები ახასიათებს.
ალკოჰოლიზმის პირველივე სტადიაზე ვლინდება ალკოჰოლისადმი დაუძლეველი ლტოლვა. ადამიანი უზომოდ სვამს, რადგან დაკარგული აქვს ზომიერების გრძნობა. სიმთვრალის დროს მომხდარი მოვლენები გონებიდან ამოვარდება.
მეორე სტადიაში ალკოჰოლისადმი მიჩვევა აღწევს მაქსიმუმს (დღეში 1-2 ლ არაყი). ყალიბდება აბსტინენციის სინდრომი (ალკოჰოლური შიმშილის მდგომარეობა), რომელიც თავდაპირველად მხოლოდ მძიმე ალკოჰოლური ექსცესების დროს ან რამდენიმედღიანი გადაბმული სმის შემდეგ აღმოცენდება. მისი არსი იმაში მდგომარეობს, რომ თრობის მეორე დღეს სპირტიანი სასმლის მცირე ულუფა ხსნის უსიამოვნო შეგრძნებებს და მდგომარეობას ამსუბუქებს. ჯანმრთელ ადამიანებს თრობის მეორე დღეს რჩებათ ინტოქსიკაციის სიმპტომები, რომლებიც შეიძლება ალკოჰოლის მიღებისას გამძაფრდეს და სპირტიანი სასმელების ზიზღი გამოიწვიოს.
აბსტინენციის სინდრომი ვლინდება სახის ჰიპერემიით, სკლერების სიწითლით, გულისცემის შეგრძნებით, არტერიული წნევის მომატებით, ოფლიანობით, გულის არეში ტკივილით, კიდურების ტრემორით, სისუსტით. ზოგიერთს უვითარდება დისპეფსიური მოვლენები: მუცლის გვრემა, მადის დაკარგვა, გულისრევა, ღებინება, ფაღარათი. დროთა განმავლობაში სომატურს ერთვის ფსიქიკური გამოვლინებებიც. იცვლება გუნება-განწყობა: ადამიანი დათრგუნულია, ეუფლება მოუსვენრობა, შიში, დანაშაულის განცდა. ძილი ზედაპირულია, სიზმრები - კოშმარული. ამ დროს ფსიქიკურ აშლილობათა ადრეული გამოვლენა ან სომატურთან შედარებით მათი სიმკვეთრე შემდგომში ფსიქოზის განვითარების შესაძლებლობაზე მეტყველებს. აბსტინენცია პიკს აღწევს სპირტიანი სასმლის მიღების შეწყვეტის მე-3 დღეს.
ალკოჰოლიზმის II სტადიაში ავადმყოფები მრავალი წლის განმავლობაში ყოველდღე სვამენ. შესვენებები გამოწვეულია მხოლოდ გარე ფაქტორებით: ფულის უქონლობით, კონფლიქტით სამსახურში, ოჯახში.
ალკოჰოლიზმის III სტადიაში ქვეითდება ალკოჰოლისადმი გამძლეობა. თრობას ადრინდელთან შედარებით ნაკლები ოდენობის სასმელი იწვევს, ვინაიდან დარღვეულია ეთილის სპირტის ცვლის პროცესი. უარესდება ავადმყოფის სომატური და ფსიქიკური მდგომარეობა, აღინიშნება უმადობა, სიგამხდრე, არტერიული წნევის დაქვეითება, ქოშინი, მეტყველების, სიარულის მანერის დარღვევა, კიდურების ტრემორი, დროდადრო - გულყრა. ფიზიკური მდგომარეობის გაუარესების გამო გადაბმული სმის ხანგრძლივობა მოკლდება (2-3 დღე), შესვენებები კი იზრდება.
ალკოჰოლიზმის დროს პიროვნების შეცვლა II სტადიაშივე ხდება, ხოლო III-ში ალკოჰოლური დეგრადაციის ხარისხს აღწევს. ადამიანს უყალიბდება ე.წ. ალკოჰოლური ხასიათი: ერთი მხრივ, ზოგადი აგზნების გამო თითქოს მძაფრდება ემოციური რეაქციები (დარდი, სიხარული, უკმაყოფილება, აღფრთოვანება და სხვა), გულჩვილობა, განსაკუთრებით - თრობისას. მეორე მხრივ, ხდება ემოციური გაუხეშება. ავადმყოფი ხდება ეგოისტი, ოჯახისადმი გულგრილი, უქრება მოვალეობის, პასუხისმგებლობის გრძნობა. მთელი ყურადღება სასმლისკენ აქვს მიმართული, აღარ მალავს სასმლისადმი ლტოლვას და სვამს ყველგან და ყოველთვის, ანუ კარგავს სიტუაციის კონტროლის უნარს.
მოზარდთა ალკოჰოლიზმი შეიმჩნევა უმთავრესად ისეთ ოჯახებში, სადაც მოზარდების მიმართ კონტროლი სუსტია, მეტადრე - როცა მშობლებიც ალკოჰოლიზმით არიან დაავადებულნი. ალკოჰოლს უმთავრესად 13-15 წლის მოზარდები ეტანებიან, თუმცა აღრიცხულია ალკოჰოლის მოხმარების შემთხვევები უფრო ადრეულ ასაკშიც. მოზარდებში, განსაკუთრებით - სისტემატური სმის დროს, სწრაფად ყალიბდება აბსტინენციის სინდრომი და ვითარდება ფსიქიკური მოშლილობა. მოზარდს ხასიათი ეცვლება - იღებს ფსიქოპათიურ ელფერს, რაც ან აგზნებადობის მატებით, აგრესიულობით, ან აქტიურობის, ინტელექტუალური შესაძლებლობების დაქვეითებით გამოიხატება. ამ ასაკში ხშირად ერთდროულად მოიხმარენ ალკოჰოლს და ნარკოტიკულ საშუალებებს.
ქალებს შორის ალკოჰოლიზმი უფრო ნაკლებად არის გავრცელებული, ვიდრე მამაკაცებს შორის. უმთავრესად ალკოჰოლიზმით დაავადებულნი არიან საშუალო ასაკის ქალები. სმა თავდაპირველად ან ეპიზოდური, ან ციკლური ხასიათისაა - ქალი ალკოჰოლს გუნება-განწყობის ასამაღლებლად ან დაძაბულობის, შფოთვის მოსახსნელად იღებს. მოგვიანებით სპირტიანი სასმლის მიღება ჩვევად იქცევა. ყალიბდება მისდამი სწრაფვა.
ალკოჰოლიზმი მამაკაცებში უმთავრესად გულ-სისხლძარღვთა დაზიანებას იწვევს. ქალებში უფრო მეტად კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დაავადებები (პანკრეატიტი, ჰეპატიტი, ქოლეცისტიტი, გასტრიტი) გვხვდება.
ალკოჰოლიზმის მკურნალობა: ალკოჰოლიზმის მკურნალობა წარმატებით დაგვირგვინდება მხოლოდ მაშინ, როდესაც თავად ავადმყოფს სურს განკურნება, მაგრამ არც ერთი ალკოჰოლიკი თავს ავადმყოფად არ მიიჩნევს, ამიტომ საჭიროა ფსიქოლოგიური მომზადება ექიმ ნარკოლოგის, ფსიქოთერაპევტისა და ფსიქოლოგის დახმარებით. მკურნალობა შეიძლება ამბულატორიულ პირობებშიც და სტაციონარშიც. პირობების არჩევა, ერთი მხრივ, პაციენტის ნება-სურვილზე, მეორე მხრივ კი მის ფსიქიკურ და ფიზიკურ მდგომარეობაზეა დამოკიდებული. როდესაც აბსტინენციური სინდრომი მძიმეა, გამოხატულია ძლიერი სომატური და ფსიქიკური დარღვევები ან მანამდე აღნუსხული იყო ფსიქიკური აშლილობების ეპიზოდები სიმთვრალის დროს, აუცილებელია სტაციონარული მკურნალობა.
პირველ ყოვლისა, წყდება ალკოჰოლის მიღება და გადასხმების მეშვეობით თუ სხვა სახის მედიკამენტური თერაპიით ავადმყოფი მდგომარეობიდან გამოჰყავთ. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ტარდება დეზინტოქსიკაცია. საჭირო პრეპარატი უმთავრესად ვენიდან ან კუნთებიდან შეჰყავთ. აშკარა ფსიქიკური აშლილობისას გამოიყენება ტრანკვილიზატორები (სედუქსენი, რელანიუმი და სხვა), ძილის დარღვევისა და კოშმარული სიზმრების დროს - ბარბიტურატები (ლუმინალი, ბარბამილი). ავადმყოფს აძლევენ რეკომენდაციას, მიიღოს დიდი რაოდენობით სითხე (მინერალური წყლები, წვენები) და იმავდროულად უნიშნავენ შარდმდენებს. მძიმე სომატური დარღვევების დროს საჭიროდ მიიჩნევა თერაპევტის კონსულტაცია და მკურნალობა, კალორიული, ვიტამინებით მდიდარი საკვების მიღება.
მდგომარეობის გაუმჯობესების შემდეგ იწყება სიფხიზლის შენარჩუნებისთვის ზრუნვა. ამ მიზნით მოწოდებულია რამდენიმე მეთოდი, რომელთაგან ოპტიმალურს ექიმი ავადმყოფსა და მის ახლობლებთან ერთად შეარჩევს.

ალკოჰოლიზმის მკურნალობის მეთოდებია:

• პირობითრეფლექსური თერაპია - ალკოჰოლის სუნსა და გემოზე ღებინების რეფლექსის გამომუშავება, რაც ალკოჰოლისა და სასაქმებელი საშუალებების ერთდროული მიღებით მიიღწევა;
• მასენსიბილიზებელი თერაპია - ალკოჰოლისადმი ლტოლვის დათრგუნვა. ავადმყოფს ამ მიზნით აძლევენ პრეპარატს, რომელიც თავისთავად უვნებელია, მაგრამ ორგანიზმში სპირტიანი სასმლის მოხვედრისას იწვევს ურთიერთქმედების რეაქციას მძიმე შედეგებით. საქართველოში ეს მეთოდი დანერგილი არ არის.
  ალკოჰოლიზმის მკურნალობისას ყველაზე მნიშვნელოვანია და, შეიძლება ითქვას, წარმატების საფუძველს წარმოადგენს ფსიქოთერაპია და ჯგუფური რაციონალური ფსიქოთერაპია. არსებობს თვითდახმარების, ე.წ. ალკოჰოლიზმით დაავადებულთა ანონიმური ჯგუფები, სადაც ალკოჰოლზე დამოკიდებული პირები ერთმანეთს სპირტიანი სასმელებისგან თავის შეკავებაში ეხმარებიან.

ალკოჰოლისადმი ლტოლვა დიდხანს გრძელდება, ამიტომ საავადმყოფოდან გამოწერის შემდეგ აუცილებელია სარეაბილიტაციო ღონისძიებები, ოჯახისა და ახლობლების დახმარება და, რაც მთავარია, ფსიქოთერაპია. ბევრი ამ მიზნით ალკოჰოლიზმით დაავადებულთა ანონიმურ ჯგუფებში ერთიანდება.

ალვეოლიტი კბილის ბუდის ანთებაა, რომელიც კბილის ტრავმულ ამოძრობას მოჰყვება. ასეთ დროს ხშირად ზიანდება კბილის ბუდე და იჟეჟება ღრძილი მის ირგვლივ. ალვეოლიტი შეიძლება განვითარდეს ოპერაციის (კბილის ამოღების) შემდგომი რეჟიმის დარღვევის გამო, მაგალითად, მაშინ, როცა სავლები ამოღებული კბილის ბუდიდან თრომბს აგდებს და ჭრილობიდან მიკრობები იჭრება, ჭრილობაში საკვები ხვდება ანდა სათანადოდ არ იცავენ პირის ღრუს ჰიგიენას.

სიმპტომები და მიმდინარეობა
ალვეოლიტი მეტწილად ოპერაციის მეორე-მესამე დღეს იწყება ამოღებული კბილის ბუდის არეში ძლიერი ტკივილით და ტემპერატურის 37,5-38,5⁰C-მდე მომატებით. ტკივილი თანდათან ძლიერდება და მეზობელ უბნებში ვრცელდება. პირის ღრუში ჩნდება უსიამოვნო სუნი. ყბისქვეშა ლიმფური კვანძები დიდდება და მტკივნეული ხდება. დაავადება 2 კვირამდე გრძელდება.

მკურნალობა
აღწერილი სიმპტომების გაჩენისას ექიმთან მისვლა აუცილებელია, მანამდე კი კარგია 3%-იანი წყალბადის ზეჟანგის ანდა საჭმელი სოდის (1/2 ჩაის კოვზი 1 ჭიქა წყალზე) ხსნარის გამოვლება, ტკივილგამაყუჩებელი პრეპარატის მიღება. ალვეოლიტი შეიძლება გართულდეს კბილის ბუდის ოსტეომიელიტით, რაც დაავადებას ახანგრძლივებს.

ალერგია არის ორგანიზმის გაუკუღმართებული რეაქცია ბუნებაში გავრცელებული ისეთი აგენტების მიმართ, რომლებზეც ადამიანი, ჩვეულებრივ, არ რეაგირებს. ასეთია, მაგალითად, ოთახისა და მცენარის მტვერი, სოკო, ძაღლისა და კატის ეპიდერმისი (კანის ზედა შრე), საკვებში შემავალი ზოგიერთი ნივთიერება.

დაავადების მექანიზმი
ადამიანს უცხო ნივთიერებათა მავნე ზემოქმედებისგან იმუნური სისტემა იცავს: ის გამოიმუშავებს სპეციალურ ანტისხეულებს, რომელთა დანიშნულება ორგანიზმში შემოჭრილი უცხო ნივთიერებების განეიტრალებაა. ზოგჯერ ანტიგენი (შემოჭრილი ნივთიერება) ორგანიზმისთვის სახიფათო არ არის, მაგრამ იმუნური სისტემა მაინც მძაფრად რეაგირებს. ასე ვითარდება ჯანმრთელობისთვის საზიანო რეაქცია, რომელსაც ალერგიას უწოდებენ, ხოლო აგენტს, რომელიც ამ რეაქციას იწვევს - ალერგენს.
თუ იმუნური სისტემა ერთხელ მაინც შეხვდა ანტიგენს, იმახსოვრებს მას და მის წინააღმდეგ ანტისხეულებს გამოიმუშავებს. ამას სენსიბილიზაციას უწოდებენ. შემდგომი კონტაქტების დროს სენსიბილიზებული ორგანიზმი აუცილებლად ამოიცნობს ანტიგენს და დაუყოვნებლივ დაიწყებს მასზე რეაგირებას. ალერგენის მიმართ სენსიბილიზებისთვის სხვადასხვა ადამიანს სხვადასხვა დრო სჭირდება - რამდენიმე დღიდან რამდენიმე წლამდე.
ალერგია ყველას შეიძლება დაემართოს, მაგრამ ალბათობა უფრო მაღალი აქვთ ბავშვებს, რომელთა ოჯახის წევრიც/წევრებიც ალერგიით არიან დაავადებული (თუმცა ალერგიული მშობლების შვილს ალერგია ყოველ¬თვის არ ემართება). ხელშემწყობი ფაქტორებია გარემოს ეკოლოგიური და¬ბინძურება, რადიაციული ფონის მომატება, საყოფაცხოვრებო და კოსმეტიკური საშუალებების ქიმიური ნივთიერებებით გაჯერება, დანამატების შემცველი სურსათის მომრავლება, ყავის, შოკოლადისა და, საზოგადოდ, ალერგიული ბუნების სურსათის ჭარბი მოხმარება, ხშირი ფსიქოემოციური სტრესი.
ალერგიული რეაქცია ორგვარია: სწრაფი (15-20 წთ) და დაყოვნებული (24-48-72 სთ). ის შეიძლება გამოვლინდეს ზემო და ქვემო სასუნთქი გზების ალერგოზის (ალერგიული რინიტის, ტრაქეიტის, ტრაქეობრონქიტის, ბრონქული ასთმის, ალვეოლიტის და სხვა), კანის ალერგოდერმატოზის (ატოპიური დერმატიტის, ჭინჭრის ციების, კვინკეს შეშუპების და სხვა), თვალის ალერგოზის (ალერგიული კონიუნქტივიტის და სხვა), ვასკულიტის და სხვათა სახით.
იმის მიხედვით, თუ რომელმა ალერგენმა გამოიწვია დაავადება, განასხვავებენ ალერგიას მცენარეული მტვრის, საყოფაცხოვრებო მტვრის, ნესტის სოკოს, შინაური ცხოველების, მწერის ნაკბენის მიმართ, ასევე - საკვებისმიერ და წამლისმიერ ალერგიას.

პოლინოზი
პოლინოზი ანუ მცენარეული მტვრისადმი ალერგია (თივის ცხელება) შეიძლება გამოვლინდეს ალერგიული რინიტის/რინოკონიუნქტივიტის, და/ან ასთმური სინდრომის, და/ან ალერგოდერმატოზის სახით. ადრიან გაზაფხულზე ყვავილობს ხემცენარეები: შავი მურყანი, თხილი, ალვა, თელა, ტირიფი; შედარებით გვიან გაზაფხულზე - არყი, წიფელი, მუხა, აღმოსავლური ჭადარი; მაისი, ივნისი, ივლისი ბალახებისა და მარცვლოვნების ყვავილობის პერიოდია, აგვისტო, სექტემბერი, ოქტომბერი კი სარეველების, რომელთაგან განსაკუთრებით ძლიერი ალერგიული თვისებებით გამოირჩევა ამბროზია. ხშირად მის მიმართ ალერგია საკმაოდ რთულად ვლინდება, არცთუ იშვიათად - ბრონქული ასთმის სახით.
საქართველოში ამბროზიის გავრცელების ორი ენდემური კერაა: ლაგოდეხისა და გაგრის რაიონი, თუმცა ეს მცენარე საქართველოს სხვა რეგიონებშიც გვხვდება.
მცენარის მტვრის მიმართ ალერგია მეტწილად რინოკონიუნქტივიტის სახით ვლინდება. ახასიათებს სურდო, ცემინება, თვალების ქავილი, ცრემლდენა. ამას შეიძლება დაერთოს ყელისა და ხახის ქავილი, ხველა.
არის შემთხვევები, როდესაც პოლინოზი ასთმური სინდრომით გამოვლინდება და სულხუთვით მიმდინარეობს. ასეთი სიმპტომების არსებობისას ადამიანმა აუცილებლად უნდა მიმართოს ექიმს. თავდაპირველად შესაძლოა იფიქროს, რომ ბანალური რესპირატორული ინფექცია აქვს, მაგრამ თუ დაუკვირდება, აღმოაჩენს, რომ ეს სიმპტომები მეორდება, აღმოცენდება არა დახურულ შენობაში, არამედ გარეთ, განსაკუთრებით - ბუნების წიაღში, და ქრება წვიმიან ამინდში (ამ დროს მცენარეული მტვრის ნაწილაკები დაბლა ილექება და ჰაერი შედარებით სუფთავდება). მცენარეული მტვრის მიმართ ალერგია ალერგიული გამონაყარის სახითაც შეიძლება გამოვლინდეს.
პოლინოზის დიაგნოსტირება ადვილია. იმის მიხედვით, თუ რას უჩივის პაციენტი და წელიწადის რომელ დროს აღმოცენდება ეს სიმპტომები, ექიმი-ალერგოლოგი ატარებს სპეციფიკურ ალერგოდიაგნოსტიკას კანისა და სისხლის ტესტირების გზით. ამ ტესტების მეშვეობით დიდი სიზუსტით დგინდება, რომელი მცენარის მტვერზე და როგორი ინტენსივობის ალერგია აქვს პაციენტს. ამის საფუძველზე ავადმყოფს შეუძლია, სეზონის დადგომამდე პროფილაქტიკური მკურნალობა ჩაიტაროს. ექიმი შეურჩევს მედიკამენტებსაც, რომლებიც მცენარეების ყვავილობის პერიოდში დაავადების გამოვლინებისას უნდა გამოიყენოს.
პოლინოზის შემთხვევაში ალერგიული რეაქციებისგან თავის დაზღვევის ყველაზე მარტივი გზაა დამნაშავე ალერგენებისთვის თავის არიდება. გარდა ამისა, ავადმყოფებს ურჩევენ:

• ერიდონ ქარიან ამინდში გარეთ გასვლას;
• მტვრის მაქსიმალური პროდუქციის პერიოდში თავი შეიკავონ პიკნიკებისა და ლაშქრობებისგან;
• ოთახი გაანიავონ ადრიან დილით და გვიან საღამოს - ამ დროს მტვერი ნაკლებად აქტიურია, ქარიან ამინდში კი ფანჯრების გაღებას ერიდონ.

თუ ალერგიული პირი სამოგზაუროდ წასვლას გადაწყვეტს, აუცილებლად უნდა გაიაროს კონსულტაცია ალერგოლოგთან, რათა გაითვალისწინოს უცხო გარემოში მცენარეული, საყოფაცხოვრებო, საკვები თუ სხვა სახის პოტენციური ალერგენის შესაძლო ზემოქმედება და სათანადოდ მოემზადოს.
არის პოლინოზისგან ბუნებრივი თვითგანკურნების შემთხვევებიც. სიმპტომების სიმძაფრე მცენარეთა დამტვერიანების ხარისხსა და მეტეოროლოგიურ პირობებზეა დამოკიდებული. ამიტომ არის, რომ ზოგ სეზონზე პოლინოზის მქონე პირი თავს კარგად გრძნობს, ზოგზე კი არა. როდესაც სიმპტომები პროგრესირებს და პათოლოგიურ პროცესში ჩართულია არა მხოლოდ ცხვირისა და თვალის ლორწოვანი, არამედ ბრონქებიც, აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია, ვინაიდან მოსალოდნელია ჩამოყალიბდეს პოლინოზური ბრონქული ასთმა.
პოლინოზს ანტიალერგიული და ანტიჰისტამინური პრეპარატებით მკურნალობენ, რომელთაგან ზოგი მწვავე მიმდინარეობისას გამოიყენება, ზოგი კი - პროფილაქტიკის მიზნით.
მცენარეული ალერგიისგან რადიკალური განკურნების გზაა სპეციფიკური იმუნოთერაპია - ჰიპოსენსიბილიზაცია: ორგანიზმში (კანქვეშ ან პერორალურად) რეგულარულად შეჰყავთ დამნაშავე ალერგენის მზარდი დოზა, ადამიანი ნელ-ნელა ეჩვევა მას და ორგანიზმის იმუნოლოგიური რეაქტიულობა მცირდება.
ჰიპოსენსიბილიზაცია ტარდება ასევე საყოფაცხოვრებო მტვრის, ცხოველის ბეწვის, სოკოვანი, საკვები და სხვა ალერგენების მიმართ.

არასეზონური ალერგიული რინიტი და ბრონქული ასთმა
არსებობს ალერგიული რინიტისა და ბრონქული ასთმის ისეთი კლინიკური ვარიანტები, რომლებსაც წელიწადის დროსთან კავშირი არ აქვს. ზოგიერთი მათგანი მთელი წლის მანძილზე მიმდინარეობს (როგორც, მაგალითად, ოთახის მტვრის მიმართ ალერგიის შემთხვევაში), ზოგი კი სამუშაოს უკავშირდება (მაგალითად, ალერგია ფქვილის, ცხოველის ბეწვის მიმართ).
ოთახის მტვერი ალერგენების კომპლექსს წარმოადგენს. მათ შორის მთავარია ოთახის მტვრის ტკიპა, რომელიც შეუიარაღებელი თვალით არ ჩანს. ის ადამიანის აქერცლილი კანის ნაწილაკებით იკვებება და უმთავრესად ბალიშებში, ლეიბებში, საბნებში ცხოვრობს. ამიტომ საწოლი ადგომისთანავე კი არ უნდა გავასწოროთ, არამედ ჯერ კარგად უნდა გავანიავოთ, კვირაში ერთხელ გავბერტყოთ და მტვერსასრუტით გავწმინდოთ. ოთახის მტვრის ტკიპები სიცივეში იღუპებიან, ამიტომ ზამთრობით, ყინვაში ხალიჩები, საბნები, ლეიბები და მტვრის სხვა კოლექტორები პერიოდულად გარეთ უნდა გავიტანოთ.
ოთახის მტვრისადმი ალერგია უპირატესად ასთმითა და რინიტით ვლინდება. შედარებით იშვიათია კონიუნქტივიტი, ურტიკარია, ატოპიური დერმატიტი. ასთმური სულხუთვის შეტევები მეტწილად გამთენიის ხანს იწყება. ამ სახის ალერგიასთან ბრძოლის საუკეთესო გზა ალერგენისთვის თავის არიდებაა. სასურველია:

• შინ არ გავაჩეროთ ხალიჩები და ბეწვის ტანსაცმელი, უკიდურეს შემთხვევაში, დახურულ კარადაში შევინახოთ;
• ხშირად დავასუფთაოთ სახლი მტვერსასრუტით, საგულდაგულოდ გავწმინდოთ ქვეშაგები და რბილი ავეჯი;
• რბილი სათამაშოები საძინებელი ოთახიდან გავიტანოთ.

ნესტის სოკოთი გამოწვეული რესპირატორული ალერგიის შემთხვევაში დამნაშავენი არიან სპორები, რომლებიც შეიძლება აღმოჩნდნენ არა მარტო შენობაში, არამედ მის გარეთაც: ლპობად მცენარეებში, ჰაერში. პროფილაქტიკის მიზნით ხშირად უნდა გავანიავოთ ის ადგილები, სადაც ნესტის სოკომ იცის ამოსვლა. დახურულ სივრცეში (სააბაზანოში, სამზარეულოში, სარდაფში, სხვენზე) აუცილებელია სავენტილაციო სისტემის მოწყობა. დაობებული სურსათი უნდა გადაიყაროს. უნდა ვერიდოთ ოთახის მცენარეებს, რომელთა ნიადაგზე თეთრი ან ნარინჯისფერი ნადებია.
ცხოველის ბეწვი ერთსა და იმავე დროს ალერგენიც არის და სხვა ალერგენების გადამტანიც. მაგალითად, მას გადააქვს ცხოველის ნერწყვი (კატა, ძაღლი, ცხენი), შარდი (ძაღლი, კატა, მღრღნელები), ქერტლი, ექსკრემენტები (თუთიყუშის, მტრედის). ამ ცხოველურ ალერგენებთან ადამიანის კონტაქტი მათი შემცველი მტვრის ნაწილაკების ჩასუნთქვისას ხდება. ყველაზე გავრცელებული ალერგენია კატის, ყველაზე ძლიერები კი - ცხენის და წვრილი მღრღნელების.
ადამიანების უმეტესობა სენსიბილიზებულია საკუთარი შინაური ცხოველების მიმართ, მაგრამ ალერგიული რეაქცია შესაძლოა სხვა ცხოველებთან შემთხვევითმა კონტაქტმაც კი გამოიწვიოს. ალერგიისგან თავის დასაღწევად დამნაშავე ცხოველს უნდა შეელიოთ, მაგრამ გასათვალისწინებელია, რომ შესაძლოა, ალერგიის შეტევები ერთხანს კიდევ გაგრძელდეს - ცხოველის ალერგენი ავეჯზე, ხალიჩებსა და სხვა საოჯახო ნივთებზე იყოს შემორჩენილი. ასეთ დროს საჭიროა გარემოს საგულდაგულო დამუშავება.
მწერის ნაკბენს ზომიერი შესივება და ქავილი ახასიათებს, მაგრამ ერთიც და მეორეც მალევე გაივლის. ეს შხამით გამოწვეული ადგილობრივი რეაქციაა. თუ ადამიანი ზემგრძნობიარეა, რეაქცია უფრო მძიმე ფორმით ვლინდება: ჩნდება მტკივნეული წითელი შესივება, რომელიც მოზრდილ ფართობს მოიცავს და რამდენიმე დღეს გრძელდება. ეს რეაქცია ალერგიული ბუნებისაა და შესაძლოა, გართულდეს სისტემური რეაქციით: ჭინჭრის ციებით, კვინკეს შეშუპებით, ღებინებით, დიარეით, რინიტით, ასთმური შეტევით, ანაფილაქსიური შოკით.
საკვებისმიერი ალერგია შეიძლება გამოიწვიოს როგორც ქიმიური დანამატების შემცველმა, ისე ნატურალურმა სურსათმა. განსაკუთრებით ალერგიულია რძე, კვერცხი, თაფლი, თხილი, არაქისი, შოკოლადი. ბოლო დროს რამდენადმე გახშირდა ალერგია ისეთი პროდუქტების მიმართ, რომლებსაც ჩვენში დიეტის დროსაც კი უნიშნავენ (ძროხის ხორცი, ხორბლეული). ამრიგად, ის, რაც უმრავლესობას რგებს, ზოგიერთისთვის შესაძლოა საშიში აღმოჩნდეს და ეს აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ.
კვებითი ალერგიის დროს სიმპტომები ვლინდება საჭმლის მომნელებელი სისტემის (მუცლის ტკივილი, ღებინება, ფაღარათი), სასუნთქი სისტემის (რინიტი, კონიუნქტივიტი, ბრონქული ობსტრუქცია), კანის (ქავილი, ჭინჭრის ციება, შეშუპება) მხრივ. ადამიანი უნდა ერიდოს ისეთ საკვებს, რომლის მიმართაც ზემგრძნობელობა აქვს და მიმართოს ექიმს.
წამლისმიერ ალერგიას მედიკამენტის (საანესთეზიო საშუალებების, ანტიბიოტიკების) მიმართ განვითარებულ ალერგიულ რეაქციას უწოდებენ. ის განსაკუთრებულ ყურადღებას მოითხოვს, ვინაიდან შესაძლოა, ანაფილაქსიური შოკიც კი გამოიწვიოს. თუ ადამიანს ოდესმე ალერგიული რეაქცია ჰქონია წამალზე/წამლებზე, ქაღალდზე უნდა დაწეროს მათი სახელწოდება და მუდამ თან ატაროს, რათა გაუთვალისწინებელ ვითარებაში ექიმებმა დახმარების ნაცვლად უნებლიეთ უფრო მეტად არ ავნონ.

ალგოდისმენორეა სიმპტომთა კომპლექსია, რომელიც მენსტრუაციის პერიოდში აღმოცენებული ნეიროვეგეტაციური დარღვევებით და ტკივილით ვლინდება. თუ მხოლოდ ტკივილი აღინიშნება, საქმე გვაქვს ალგომენორეასთან ან მენალგიასთან.
ალგოდისმენორეა საკმაოდ გავრცელებულია. ის 14-დან 44 წლამდე ასაკის ქალების 31-52%-ს აწუხებს. ამასთანავე, ასიდან 10 შემთხვევაში ტკივილი ისეთი ძლიერია, რომ ქალი შრომისუუნარო ხდება.
განასხვავებენ ორი სახის ალგოდისმენორეას: პირველადს, რომელიც არ უკავშირდება სასქესო აპარატის ანატომიურ თავისებურებებს და მეორეულს ანუ გენიტალიების პათოლოგიით განპირობებულს. პირველადი ალგოდისმენორეა უფრო მეტად გოგონებსა და არანამშობიარევ ქალებს აღენიშნებათ და მუცლის მწვავე (სამშობიარო ჭინთვების მსგავსი) ტკივილი ახასიათებს. ტკივილის სინდრომი უმეტესად პირველივე მესტრუაციისას აღმოცენდება. ამ დროს, ჩვეულებრივ, ადგილი აქვს ასთენონევროზულ სინდრომს გენიტალიების ჰიპერპლაზიასთან ერთად, მაგრამ არცთუ იშვიათად ძლიერ ალგოდისმენორეას უჩივიან ფიზიკურად კარგად განვითარებული პაციენტები, რომელთაც არც გენიტალიების ჰიპერპლაზია ახასიათებთ და არც ცენტრალური ნერვული სისტემის სისუსტე.
კარგა ხანს მიაჩნდათ, რომ პირველადი ალგოდისმენორეის დროს ტკივილი ფსიქოგენური ბუნების იყო. ზოგი ამის მიზეზად მიიჩნევდა ნეიროენდოკრინულ ცვლილებებს, მინერალების, ნახშირწყლების, ჰორმონების ცვლის, თავის ტვინის ბიოელექტრული აქტივობის დარღვევას. ამჟამად პირველად ალგოდისმენორეას უკავშირებენ პროსტაგლანდინების გადაჭარბებულ სინთეზს. სწორედ ამით აიხსნება, რომ მენსტრუაციის დროს ტკივილს ამცირებს ან სრულიად აქრობს ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული საშუალებები (პრეპარატები, რომლებიც თრგუნავს პროსტაგლანდინების სინთეზს).
ისევე როგორც ჰიპერპროსტაგლანდინემიას (პროსტაგლანდინების სიჭარბეს), პირველად ალგოდისმენორეასაც ახასიათებს არა მარტო მუცლის ტკივილი, არამედ ვეგეტოსისხლძარღვოვანი სიმპტომებიც: თავის ტკივილი, გულისრევა, ღებინება, პარესთეზია, დიარეა, ოფლიანობა, ტაქიკარდია. მტკივნეული მენსტრუაციის დროს ასაკი (16-25 წელი), ვეგეტოსისხლძარღვოვანი სიმპტომები და გინეკოლოგიური გასინჯვისას პათოლოგიური ცვლილებების არარსებობა პირველად ალგოდისმენორეაზე მიგვანიშნებს.
მეორეული ალგოდისმენორეა სხვა დაავადების სიმპტომია. ასეთია, მაგალითად, შინაგანი სასქესო ორგანოების ანთებითი პროცესები, შეხორცებითი პროცესები მენჯის ღრუში, საშვილოსნოს მიომა, ენდომეტრიოზი, საშვილოსნოს არასწორი მდებარეობა ან განუვითარებლობა, გამოფხეკის შემდეგ საშვილოსნოს ყელის შიგნითა პირის შევიწროება.
მეორეული ალგოდისმენორეის დროს მტკივნეული მენსტრუაციის გარდა გამოხატულია ის სიმპტომებიც, რომლებიც ძირითად დაავადებას ახასიათებს.
მკურნალობა მიზნად ისახავს ტკივილის გამომწვევი მიზეზის მოხსნას, რაც ექიმის დაუხმარებლად შეუძლებელია. დიდი მნიშვნელობა აქვს ზოგადგამაჯანსაღებელ თერაპიას სპაზმოლიზური საშუალებების (პაპავერინის, ნო-შპას, ატოპინის, ვალერიანის), გამაყუჩებლების, დამამშვიდებლების გამოყენებით.

ალბინიზმი კანის, თმისა და თვალის ფერადი გარსის პიგმენტების თანდაყოლილი უქონლობაა. მიიჩნევა, რომ ალბინიზმით დაავადებულთა კანში მელანოციტები (მელანინის წარმომქმნელი უჯრედები) ნორმალური ოდენობით არის (მელანინი განსაკუთრებული ნივთიერებაა, რომელზეც არის დამოკიდებული ქსოვილის შეფერილობა); დაავადებას მისი სინთეზისთვის საჭირო ფერმენტის თიროზინაზის უქონლობა ან ბლოკადა იწვევს.
თიროზინაზაზე პასუხისმგებელ გენებში შეიძლება სრულიად სხვადასხვა დარღვევა მოხდეს. ალბინიზმის შემთხვევაში ამ დარღვევის ხასიათზეა დამოკიდებული მელანინის უკმარისობის ხარისხი. არის შემთხვევებიც, როდესაც ადამიანს აღენიშნება ასეთი დარღვევები, მაგრამ ალბინიზმი არ უვითარდება.
ალბინიზმი ყოველთვის ერთნაირად არ ვლინდება. ზოგჯერ უპირატესად თვალის ფერადი გარსის შეფერილობის ინტენსივობა იკლებს, ზოგჯერ კი კანისაც, თმისაც და თვალის ფერადი გარსისაც. შესაძლოა, ცვლილებები მოხდეს ბადურა გარსში, ჩამოყალიბდეს მხედველობის სხვადასხვაგვარი დარღვევა, მათ შორის - ახლომხედველობა, შორსმხედველობა და ასტიგმატიზმი, ასევე - სინათლის მიმართ მგრძნობიარობის მატება და სხვა ანომალიები.
ალბინიზმით დაავადებულებს აქვთ თეთრი კანი (ეს განსაკუთრებით თვალში საცემია არაევროპეიდული რასის წარმომადგენლებში), თეთრი (ან ქერა) თმა და წითელი თვალები.
ალბინიზმი სრულიც შეიძლება იყოს და ნაწილობრივიც. განასხვავებენ ნაწილობრივი ალბინიზმის რამდენიმე სახეს:

• კანის ალბინიზმი - კანის ზოგიერთ უბანში პიგმენტის თანდაყოლილი უქონლობა, რასაც ამ ადგილებში თმების სითეთრე სდევს თან;
• თვალის ალბინიზმი - კანისა და თმის ფერი ჩვეულებრივია, თვალის ფერად გარსში კი პიგმენტები არ არის.

ალბინიზმის მკურნალობა უშედეგოა. მელანინის ნაკლებობის აღდგენა და მხედველობის დარღვევების ნორმალიზება შეუძლებელია. ავადმყოფს ეძლევა რეკომენდაცია, ერიდოს მზეს, ხოლო მზეზე გასვლისას გამოიყენოს ულტრაიისფერი გამოსხივებისგან დამცავი ფილტრი, მუქი სათვალე ან ლინზები (ჩვეულებრივ, ამ ფუნქციას მელანინი ასრულებს). სიელმის შემთხვევაში თვალის მამოძრავებელი კუნთის კორექციის მიზნით ქირურგიულ ჩარევას მიმართავენ. ბადურა გარსსა და თვალის ნერვში არსებული პათოლოგიის აღმოფხვრა არ ხერხდება.

აკრომეგალია დაავადებაა, რომელსაც ძვლების, რბილი ქსოვილებისა და შინაგანი ორგანოების არაპროპორციული ზრდა ახასიათებს. ის ჰიპოფიზის მიერ ზრდის ჰორმონის სომატოტროპინის ჭარბ წარმოქმნას უკავშირდება. აკრომეგალია ზრდასრულ პირთა დაავადებაა. უმეტესად 40-45 წლის ასაკში იჩენს თავს, თუმცა ნებისმიერ სხვა ასაკშიც შეიძლება გამოვლინდეს. მიზეზად შეიძლება იქცეს თავის ტვინის ტრავმა, პათოლოგიური მშობიარობა, მწვავე და ქრონიკული ინფექციური დაავადებების (გრიპის, წითელას) გართულება, ფსიქიკური ტრავმა, ცენტრალური ნერვული სისტემის სიმსივნე (ჰიპოფიზ-ჰიპოთალამუსის სიმსივნეები).
სიმპტომები და მიმდინარეობა დაავადების ნიშნები ნელა, წლების განმავლობაში ვითარდება. ავადმყოფი უჩივის სისუსტეს, თავის ტკივილს, ტკივილს ყვრიმალებსა და შუბლის ძვლის მიდამოში (განპირობებულია სახის ნერვის გაღიზიანებით), სინათლის შიშსა და დიპლოპიას (უკავშირდება თვალის მამოძრავებელი ნერვის დაზიანებას), ქოშინს, ყნოსვისა და სმენის დაქვეითებას, ხმაურს ყურებში (განპირობებულია სმენის ნერვის დაზიანებით). იცვლება გარეგნობა: იზრდება თავის გარშემოწერილობა; შუბლის ძვლის ორბიტული ნაწილი წინ წამოიწევს; ყვრიმალის ძვლები ფართოვდება; რბილი ქსოვილების ჰიპერტროფიის გამო იზრდება ცხვირი, ყურები და ენა; სქელდება კანი; ფართოვდება მტევნები და ტერფები, სქელდება თითები; წინ წამოიწევს და იზრდება ქვედა ყბა (პროგნატიზმი); იზრდება შუალედი კბილებს შორის; ხორხისა და ხმოვანი იოგების ჰიპერტროფიის გამო ხმა დაბლდება; ფართოვდება გულმკერდის ყაფაზი; ფართოვდება ნეკნთაშუა სივრცეები. თავს იჩენს სახსრების ტკივილი. საოფლე ჯირკვლები ჰიპერტროფიას განიცდის, რის გამოც ძლიერდება ოფლის გამოყოფა. იზრდება შინაგანი ორგანოები, რასაც მოჰყვება გულის, ფილტვის, კუჭის დაავადებები (მიოკარდიუმის დისტროფია, ბრონქიტი, კუჭის წყლული). ხშირად იმატებს სისხლში შაქრის შემცველობა.

დიაგნოსტირება
დიაგნოზის დასადგენად აუცილებელია ჩონჩხის ძვლებისა და ქალას რენტგენოგრაფია, თავის ქალას კომპიუტერული ტომოგრაფია, სისხლში ზრდის ჰორმონის დონის განსაზღვრა.

მკურნალობა
აკრომეგალიის მკურნალობისთვის იყენებენ როგორც ქირურგიულ მეთოდს, ისე მედიკამენტურ და სხივურ თერაპიას.
ქირურგიული ჩარევა ჰიპოფიზიდან სიმსივნის მოცილებას ითვალისწინებს. ოპერაცია სპეციალურ ნეიროქირურგიულ განყოფილებაში ტარდება. სიმსივნის მთლიანად ამოკვეთის შემთხვევაში სისხლში ზრდის ჰორმონის დონე სწრაფად ნორმალიზდება, რასაც ავადმყოფის მდგომარეობის გაუმჯობესება და დაავადების კლინიკური სურათის უკუგანვითარება მოსდევს.
მედიკამენტური თერაპია გულისხმობს ისეთი პრეპარატების დანიშვნას, რომლებიც ზრდის ჰორმონის გამომუშავებას ამუხრუჭებს.
სხივური თერაპიის არსია ჰიპოფიზის დასხივება გამა-სხივებით ან მაღალი ენერგიის პროტონების კონით. სხივური თერაპია გამოიყენება როგორც მკურნალობის დამოუკიდებელი მეთოდი, როდესაც ავადმყოფი ოპერაციაზე ან მედიკამენტურ თერაპიაზე უარს ამბობს ანდა როგორც დამატებითი მკურნალობა, როდესაც ქირურგიული გზით ჰიპოფიზის სიმსივნის მთლიანად ამოკვეთა ვერ ხერხდება, ასევე - სიმსივნის განსაზღვრული თავისებურებისას.
დროული დიაგნოსტიკისა და ადეკვატური მკურნალობის შემთხვევაში პროგნოზი კეთილსაიმედოა.

აკნე ანუ ფერიმჭამელა თმის ფოლიკულისა და ცხიმოვანი ჯირკვლების პათოლოგიაა. მისი მთავარი მიზეზია ცხიმოვანი ჯირკვლების ჭარბი სეკრეცია და ფოლიკულის დახშობა, რომელსაც ჰორმონული დარღვევები (გლუკოკორტიკოიდული ჰორმონების ჭარბი სეკრეცია), სებორეა, შაქრიანი დიაბეტი, ფუნქციონალური ნერვულ-ფსიქიკური აშლილობა უწყობს ხელს. აკნეს განვითარებას აგრეთვე ხელს უწყობს ინფექციური დაავადებები, ავიტამინოზი, კანის არასაკმარისი ჰიგიენა.
აკნე ხშირია სქესობრივი მომწიფების (გარდატეხის) ასაკში. ამ დროს სასქესო ჰორმონების ზემოქმედებით ძლიერდება ცხიმის გამოყოფა და ეპითელიუმის გარქოვანება. ფოლიკულები კერატინით (გარქოვანებული ეპითელიუმი) და ცხიმით იხშობა. ჩნდება კომედონი.

სიმპტომები და მიმდინარეობა. აკნეს განვითარების საწყის ეტაპზე წარმოიქმნება მიკროკომედონები, რომლებიც იზრდება და დახურულ, ე.წ. თეთრ (წერტილების ან კვანძების მსგავს) და ღია, ე.წ. შავ კომედონებად იქცევა. პაპულოზური და პაპულო-პუსტულოზური ფერიმჭამელები მეორეული ანთებითი ელემენტებია, რომლებსაც კომედონებში ბაქტერიების გამრავლება იწვევს. კომედონის ადგილას წარმოიქმნება 2-5 მმ დიამეტრის ვარდისფერი კვანძი  პაპულა. შემდგომი განვითარებისას მის მწვერვალზე კონუსისებრი პუსტულა ჩნდება. პუსტულის შიგთავსი, ჩირქოვანი ექსუდატი, ან ხმება და ქერქს აჩენს, ანდა იხსნება და კანის ზედაპირზე გამოდის. უკუგანვითარების შემდეგ პუსტულის ადგილას რჩება პიგმენტური ლაქა ან პატარა ნაწიბური.
დახურული და ღია კომედონების, პაპულოზური და პაპულო-პუსტულოზური ფერიმჭამელების არსებობისას მსუბუქ აკნეზე ლაპარაკობენ.
ინდურაციული ფერიმჭამელა (აცნე ინდურატა)  პაპულო-პუსტულოზური ფერიმჭამელას შედარებით რთული ფორმაა და მისგან ანთების კერის ღრმა მდებარეობით განსხვავდება. პაპულა მაგარია, ამასთანავე, ანთებითი პროცესი (უმთავრესად  გამონაყარის სიმრავლის გამო) ირგვლივ მდებარე ქსოვილებზეც ვრცელდება. ამგვარი კვანძები უკუგანვითარებისას ატროფიულ ან ინდურაციულ ნაწიბურებს წარმოქმნის. აღინიშნება კანის მყარი პიგმენტაციაც. სათანადო მკურნალობისას ასეთი გამონაყარი მთლიანად გაიწოვება, თუმცა უფრო ნელა, ვიდრე პაპულო-პუსტულოზური ფერიმჭამელები. მკურნალობა ისეთივეა, როგორიც პაპულო-პუსტულოზური ფერიმჭამელების დროს.
შემდგომი განვითარებისას ინდურაციული ფერიმჭამელების ადგილას ჩნდება ჩირქით სავსე კისტოზური (ბუშტუკოვანი) ღრუები, რომლებიც შეიძლება შეერთდეს. ასეთ წარმონაქმნებს ფლეგმონოზურ ფერიმჭამელებს უწოდებენ.
ინდურაციულ და ფლეგმონოზურ ფერიმჭამელებს ხშირად კვანძოვანკისტოზურადაც იხსენიებენ. მათი არსებობა აკნეს მძიმე მიმდინარეობაზე მეტყველებს.
შესაძლოა, კანის ამა თუ იმ უბანზე ერთდროულად სხვადასხვა ელემენტი არსებობდეს, მაგრამ ყველა მათგანი ცხიმოვანი ჯირკვლების არეშია განლაგებული. ამიტომ არის, რომ აკნეს დროს გამონაყარი უმთავრესად შუბლზე, საფეთქლებზე, ლოყებზე, ცხვირზე, ცხვირ-ტუჩის არეში, ნიკაპზე, გულმკერდსა და ზურგის ზედა ნაწილში ჩნდება.

მკურნალობა. მკურნალობის დაწყებამდე აუცილებელია დაავადების ჭეშმარიტი მიზეზის დადგენა, რაც დერმატოლოგის პრეროგატივაა, ექიმი კოსმეტოლოგი კი კანის ფერიმჭამელებისგან გაწმენდაში დაგეხმარებათ.
თუ აკნეს მიზეზი ჰორმონული დარღვევები აღმოჩნდა, საჭირო გახდება ენდოკრინოლოგის კონსულტაციაც.
მსუბუქი და საშუალო სიმძიმის აკნეს დროს მიმართავენ კანის ადგილობრივ თერაპიას მალამოებით, გელით, კრემებით, ლოსიონით, რომლებიც კომედონების საწინააღმდეგო, ცხიმის გამოყოფის შემამცირებელ და ანთების საწინააღმდეგო აქტიურ ნივთიერებებს შეიცავს.
ჰორმონული დარღვევების დროს შეიძლება დაინიშნოს სასქესო ჰორმონები.
ფერიმჭამელებისგან კანის გასაწმენდად გამოიყენება ქიმიური პილინგი  ხილის სუსტი მჟავების დახმარებით კანის ზედა შრის მოშორების პროცედურა.

პროფილაქტიკა

• ერიდეთ ნახშირწყლებსა და ცხიმს, გაიმდიდრეთ რაციონი რძის ნაწარმით, ხილით, ბოსტნეულით. მარილის შემცირებაც არ იქნება ურიგო.
• ხელი არ ახლოთ გამონაყარს  გამორწყვისას კანს უფრო მეტად დაიზიანებთ და ხელს შეუწყობთ ინფექციის გავრცელებას.
• დღეში ორჯერ დაიბანეთ პირი ცხიმიანი ან პრობლემური (აკნესადმი მიდრეკილი) კანისთვის განკუთვნილი საპნით და ნაზად შეიმშრალეთ პირსახოცით.
• გამოიყენეთ მხოლოდ ცხიმიანი კანისთვის განკუთვნილი კოსმეტიკური საშუალებები, რომლებსაც აქვს წარწერა ნონ ცომედოგენ.
• ერიდეთ მზის სხივებს  ნამზეური აკნეს მხოლოდ ნიღბავს.

სახელი, გვარი ^*

მიმართულება ^*
აირჩიე

კლინიკა ^*
აირჩიე

ჯორისძუასებრთა ოჯახის წარმომადგენელია. ჯორისძუა 1-2 მ სიმაღლის ბუჩქია. ქერქი ღეროსა და ხნიერ ტოტებზე ნაცრისფერია. დამუხლული ახალგაზრდა ტოტები აღმამდგომია. მწვანე ან მონაცრისფერო მწვანე და გლუვია. მამრობითი მჭადა ყვავილედი თითქმის მჯდომარეა, სათითაოდ განწყობილი ერთიმეორის პირისპირ, ფორმით ბურთისებრი. ბუტკოიანი ყვავილედი ერთყვავილიანია, კვლავ მოპირისპირედ განწყობილი.
მწიფე ცრუ ნაყოფი - კენკრაგირჩა წითელი ან მოწითალო ყვითელი კვერცხისებრი მოგრძო ან კვერცხისებრ სფერულია.
ყვავის მარტ-აპრილში. ცრუ ნაყოფი ივნის-ივლისში მწიფდება. იზრდება უმეტესად ბარში, მთაში ზღვის დონიდან 1600 (1800) მეტრამდე სიმაღლეზე გვხვდება, თხელ მშრალ ხირხატიან ნიადაგებზე, არც თუ იშვიათად შიშველ კლდეებზეც სახლდება, გვხვდება სამხრეთ ოსეთში, ქართლში, მთიულეთში, კახეთსა და მესხეთში.
მედიცინაში მწვანე ტოტები გამოიყენება, რომელთა ყვავილობის ან ცრუ ნაყოფების მომწიფების პერიოდში აგროვებენ. სამედიცინო პრაქტიკაში უფრო ხშირად Ephedra vulgaris Rich. P. იყენებენ.
ჯორისძუა ხალხურ მედიცინაში გამოიყენება რევმატიზმის, საჭმლის მომნელებელი ორგანოების, სასუნთქი გზების დაავადებების სამკურნალოდ. მთავარ მოქმედ ნივთიერებას ალკალოიდი ეფედრინი წარმოადგენს.
ჯორისძუა როგორც სამკურნალო მცენარე, ჩინეთში ცნობილი იყო 1500 წლის წინათ ჩვენ წელთაღრიცხვამდე "მუ-გუანგის" სახელწოდებით.
ეფედრინი აღაგზნებს ცენტრალურ ნერვულ სისტემას, გულის მუშაობას, უმატებს სისხლის წნევას, ავიწროებს სისხლძარღვებს.
ჯორისძუიდან გამოყოფილია აგრეთვე ლეიკოანტოციან ლეიკოეფედრინი, რომელიც უფრო მაღალი P ვიტამინური აქტივობის მქონეა სამკურნალო პრაქტიკაში გამოყენებულ ჩაის კახეტინთან შედარებით.
პრეპარატი ეფედრინი მედიცინაში უმთავრესად ბრონქიალური ასმის დროს გამოიყენება. აგრეთვე ყივანახველის, გულის კუნთის დაავადებისას და სისხლის დაბალი წნევის საწინააღმდეგოდ.
მონღოლეთის ხალხურ მედიცინაში ჯორისძუა იციან როგორც საშუალება ღვიძლისა და ნაღველსადინარების დაავადების დროს. ჯორისძუა საკმაოდ შხამიანია. ცნობილია მისი მიზეზით ბატკნებისა და თიკნების მოწამვლის შემთხვევები დედა ცხვრებისა და თხების რძის მეშვეობით, რომელთაც ჯორისძუა ძოვეს. ეს იმაზე მიანიშნებს, რომ ჯორისძუა სამკურნალოდ მხოლოდ ექიმს დანიშნულებით უნდა იქნას გამოყენებული.
ჩამოთვლილი დაავადების დროს ჯორისძუას პრეპარატს ჩვეულებრივ იღებენ 0,025-0,05 გ 2-3-ჯერ დღეში. ერთ წლამდე ასაკის ბავშვებს უნიშნავენ 0,002-0,003 გ. 2-5 წლისს 0,03-0,02 გ, 6- 12 წლისას კი 0,01-0,02 გ ერთ მიღებაზე. მკურნალობის კურსი 10-15 დღეს გრძელდება. რაკი ეფედრინი ცენტრალურ ნერვულ სისტემას აღაგზნებს, ამიტომ დაუშვებელია, მისი ღამით მიღება ძილის მოშლის თავიდან აცილების მიზნით.
ჯორისძუის პრეპარატების მიცემა არ შეიძლება ჰიპერტონიან, ათეროსკლეროზიან, ძლიერ აღგზნებულ ავადმყოფებისათვის, აგრეთვე უძილობადაჩემებულთათვის და გულის კუნთის მძიმე ორგანული დაზიანების დროს.
ეფედრინი თანმხლებ მოვლენებს არ იწვევს, ზოგ შემთხვევებში ავადმყოფს ემართება სწრაფწარმავალი სუსტი ცახცახი და გულისცემა. დიდი დოზით მიღებისას შეიმჩნევა აღგზნება, უძილობა, მთელი სხეულის ან კიდურების ცახცახი, პირღებინება, ოფლიანობის გაძლიერება, შარდის ხუთვა.