საერთაშორისო დასახელება:

METHOTREXATE

მწარმოებელი: EBEWE

მოქმედი ნივთიერება: მეთოტრექსატი

კლინიკურ-ფარმაკოლოგიური ჯგუფი:

სიმსივნის საწინააღმდეგო საშუალება; ანტიმეტაბოლიტი

შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:

ტაბლეტები: შეფუთვში 50 ც.

1 ტაბ.

მეთოტრექსატი .............     2.5 მგ

1 ტაბ.

მეთოტრექსატი ...............   5 მგ

საინექციო ხსნარი: ფლაკონში 1 მლ, შეფუთვაში 1 ც.

მეთოტრექსატი ................    10 მგ

საინექციო ხსნარი: ფლაკონში 5 მლ შეფუთვაში 1 ც.

მეთოტრექსატი ....................10 მგ 50 მგ

კონცენტრატი საინფუზიო ხსნარის მოსამზადებლად: ფლაკონში 50 მლ, შეფუთვაში 1 ც.

1 მლ 1 ფლ.

მეთოტრექსატი ................ 100 მგ 1000 მგ

ფარმაკოლოგიური თვისებები:

მეთოტრექსატი მიეკუთვნება ანტიმეტაბოლიტების ჯგუფს. იგი წარმოადგენს ფოლის მჟავას ანტაგონისტს, რომელიც უერთდება დიჰიდროფოლატ რედუქტაზას, ფერმენტს, რომელიც აღადგენს დიჰიდროფოლის მჟავას ტეტრაჰიდროფოლის მჟავამდე. მსგავსი მიერთება იწვევს თიამინის და პურინის ბიოსინთეზის დათრგუნვას. მეთოტრექსატის მაღალი კონცენტრაცია ასევე ხელს უშლის ფოლატის შესვლას უჯრედებში. მეთოტრექსატისადმი რეზისტენტობა შეიძლება განვითარდეს მეთოტრექსატის ტრანსპორტირების შემცირებით უჯრედის მემბრანებში და ასევე მეთოტრექსატისადმი ფერმენტ- დიჰიდროფოლატ რედუქტაზას აფინურობის შეცვლის შედეგად.

ძალიან მაღალი კონცენტრაციის შეყვანისას (>20 მმოლი/ლ) მეთოტრექსატმა შეიძლება შეაღწიოს უჯრედში არა მარტო აქტიური ტრანსპორტის მექანიზმით, არამედ დიფუზიის გზითაც. ეს კონცეფცია წარმოადგენს ახსნას მეთოტრექსატის მაღალი დოზების გამოყენების დროს.

პრეკლინიკური უსაფრთხოების მონაცემები არ არის განსაზღვრული

ფარმაკოკინეტიკა:

აბსორბცია:

მეთოტრექსატი ჩვეულებრივ მთლიანად აბსორბირდება პარენტერალური შეყვანის შემდეგ. ინტრამუსკულარული ინექციის შემდეგ პლაზმის მაქსიმალური დონე მიიღწევა 30-60 წთ-ის შემდეგ.

დისტრიბუცია:

ინტრავენურად შეყვანის შემდეგ დისტრიბუციის საწყისი მოცულობა შეადგენს დახლოებით 0.18 ლ/კგ (18% სხეულის წონა), ხოლო წონასწორული მდგომარეობისას დაახლოებით 0.4-0.8 ლ/კგ (40-80% სხეულის წონა). მეთოტრექსატი ნელა აღწევს ორგანიზმის მესამე განყოფილებაში, რაც წარმოადგენს პლევრის და ასციტის სითხეს, სადაც პლაზმის მსგავსი სტაციონარული მდგომარეობა ყალიბდება 6 საათის შემდეგ. მეთოტრექსატი კონკურენციას უწევს აღდგენილ ფოლატს იმ სატრანსპორტო ცილის მიერთებაში, რომელიც მოახდენს მის აქტიურ ტრანსპორტს უჯრედის მემბრანაში.

100 მიკრომ-ზე მეტი შრატის კონცენტრაციის შემთხვევაში პასიური დიფუზიის გზით მიიღწევა მეთოტრექსატის ეფექტური უჯრედშიდა კონცენტრაცია. შრატში მეთოტრექსატის დაახლოებით 50% უერთდება პლაზმის ცილებს.

შიგნით მიღებული ან პარენტერულად შეყვანილი მეთოტრექსატის თერაპიული კონცენტრაცია ვერ მიიღწევა თავ-ზურგ-ტვინის სითხეში. ინტრათეკალური შეყვანის შემდეგ თავ-ზურგ-ტვინის სითხეში შესაძლებელია მიღწეულ იქნას მაღალი კონცენტრაცია.

ბიოტრანსფორმაცია:

აბსორბციის შემდეგ მეთოტრექსატი განიცდის მეტაბოლიზმს ღვიძლში და უჯრედების შიგნით პოლიგლუტამატამდე, რაც შემდგომში შესაძლებელია ხელახლა გარდაიქმნას მეთოტრექსატად ჰიდროლაზას საშუალებით. ეს პოლიგლუტამატი მოქმედებს როგორც დიჰიდროფოლატრედუქტაზას და თიმიდილატ სინთეტაზას ინჰიბიტორი.

მეთოტრექსატის პოლიგლუტამატის მცირე რაოდენობა შეიძლება ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში დარჩეს ქსოვილებში. ამ აქტიური მეტაბოლიტების არსებობა და მათი გახანგრძლივებული მოქმედება სხვადასხვანაირია სხვადასხვა უჯრედებში, ქსოვილებში და სიმსივნეებში. ნორმალური დოზის მიღებისას მცირე რაოდენობით მეთოტრექსატი ღვიძლში შეიძლება გარდაიქმნას 7-ჰიდროქსიმეთოტრექსატად. ამ ინაქტიური მეტაბოლიტის კუმულაცია გასათვალისწინებელია მაღალი დოზების მიღებისას. 7-ჰიდროქსიმეთოტრექსატის წყალში ხსნადობა 3-5-ჯერ უფრო ნაკლებია, ვიდრე საწყისი მოლეკულის. მეთოტრექსატის ნახევარდაშლის პერიოდი შეადგენს დაახლოებით 3-10 საათს ფსორიაზიან პაციენტებში და ასევე იმ შემთხვევაში, როდესაც სიმსივნის საწინააღმდეგო მკურნალობა ტარდება დაბალი დოზებით (30 მგ/მ² ნაკლები). მეთოტრექსატის მაღალი დოზების მიღებისას ნახევარდაშლის პერიოდი შეადგენს 8-15 საათს.

ელიმინაცია

ელიმინაცია ძირითადად ხდება თირკმლის ექსკრეციის საშუალებით და დამოკიდებულია დოზაზე და პრეპარატის მიღების გზაზე. ინტრავენურად შეყვანის შემდეგ დოზის 44-100% გამოიყოფა უცვლელად შარდში 24 საათის განმავლობაში.

მიღებული დოზის 10%-ზე ნაკლები გამოიყოფა ნაღვლის საშუალებით. სავარაუდოა მეთოტრექსატის ენტეროჰეპატური რეცირკულაცია. თირკმლის მიერი ექსკრეცია ხდება გლომერულარული ფილტრაციის და აქტიური ტუბულარული ექსკრეციის გზით. არა ხაზოვანი ელიმინაცია გამოწვეულია თირკმლის ტუბულების სატურაციით, რაც ვლინდება ფსორიაზიან პაციენტებში, რომლებსაც მკურნალობენ 7,5-30 მგ დოზებით. თირკმლის ფუნქციის შემცირებამ და აგრეთვე ისეთი პრეპარატის კომბინირებულმა მიღებამ, რომელიც გამოიყოფა ტუბულარული ექსკრეციის საშუალებით (მაგალითად, როგორიც არის სუსტი ორგანული მჟავეები) შესაძლებელია მნიშვნელოვნად გაზარდოს მეთოტრექსატის პლაზმური კონცენტრაცია. არსებობს გარკვეული კავშირი მეთოტრექსატის კლირენსსა და ენდოგენური კრეატინინის კლირენსს შორის. მეთოტრექსატის კლირენსი მნიშვნელოვნად მერყეობს და ჩვეულებრივ მცირდება მაღალი დოზების მიღებისას. ცნობილია, რომ შემცირებული კლირენსი არის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი, რაც იწვევს მეთოტრექსატის ტოქსიკურ მოვლენებს. ნორმალურ ქსოვილში მეთოტრექსატის ტოქსიკურობა დამოკიდებულია უფრო მეტად მიღების ხანგრძლივობაზე და არა პლაზმის მაქსიმალურ კონცენტრაციაზე. თუ პაციენტის შემთხვევაში გამოვლინდა ელიმინაციის შემცირება თირკმლის ფუნქციის დარღვევის, ორგანიზმის მესამე კომპარტმენტში გადასვლის ან სხვა რაიმე მიზეზის გამო, ასეთ შემთხვევაში შრატის მეთოტრექსატის კონცენტრაცია დარჩება მომატებული დიდი ხნის განმავლობაში.

მაღალი დოზის მიღების ან თირკმლის მიერი ელიმინაციის შემცირების შემთხვევაში სავარაუდოდ ტოქსიკური მოვლენები შეიძლება შემცირდეს თუ მეთოტრექსატის პლაზმური ელიმინაციის ბოლო ფაზაში დაინიშნება კალციუმის ფოლინატი. თირკმელებში მეთოტრექსატის ხსნადობის შესახებ: მაღალი დოზების მიღებისას არსებობს პრეპარატის დალექვის შანსი, როდესაც pH

შრატის მეთოტრექსატის ფარმაკოკინეტიკური მონიტორინგი არის რეკომენდირებული, რათა აღმოაჩინონ პაციენტი, რომელიც არის მეთოტრექსატის ტოქსიკური მოვლენების განვითარების ქვეშ და ხელი შეუწყოს კალციუმის ფოლინატის დოზის შერჩევას.

შრატის მეთოტრექსატის დონის და კალციუმის ფოლინატის დოზის შერჩევის გაიდლაინები, რაც შეამცირებს მეთოტრექსატის ტოქსიკურ მოვლენებს, მოცემულია პუნქტში “დოზირება და მიღების წესი”.

ჩვენებები:

თერაპიული ჩვენებები:

მეთოტრექსატი გამოიყენება ქორიოკარცინომას, ინვაზიური ბუშნამქერას და ბუშტნამქერას სამკურნალოდ:

- ბუშნამქერას დროს პირველადი მკურნალობა მოიცავს საშვილოსნოს ექსტირპაციას და მეთოტრექსატის საშუალებით პროფილაქტიკური მკურნალობის ჩატარებას.

- დაბალი რისკის მქონე ტროფობლასტური სიმსივნის სამკურნალოდ მეთოტრექსატი გამოიყენება მონოთერაპიის სახით.

- მაღალი რისკის მქონე ტროფობლასტური სიმსივნის სამკურნალოდ მეთოტრექსატი გამოიყენება კომბინირებული მკურნალობის სახით.

მეთოტრექსატის ნორმალური ან მაღალი დოზები გამოიყენება როგორც მონოთერაპიის, ასევე კომბინირებული მკურნალობის სახით მწვავე ლიმფობლასტური ლეიკემიის (ცნს-ის ლეიკემია და ლეიკემიის შემანარჩუნებელი მკურნალობა), ოსტეოსარკომის, არა-ჰოჯკინის ლიმფომის, ბერკიტის ლიმფომის, თავისა და კისრის პროგრესირებადი სიმსივნის, შარდის ბუშტის ინვაზიური სიმსივნის და ფუნგოიდური მიკოზის შორს წასული ფორმების დროს.

მეთოტრექსატი ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას სერიოზული აქტიური რევმატოიდული ართრიტის სამკურნალოდ, რომელიც არ ექვემდებარება მეორე რიგის ანტირევმატოიდულ პრეპარატებს, მიუხედავად იმისა მიიღება თუ არა ისინი ანთებისსაწინააღმდეგო პროსტაგლანდინების სინთეტაზას ინჰიბიტორებთან ერთად.

მიღების წესი და დოზირება:

მეთოტრექსატის დოზა, დოზის სიხშირე, მთლიანი დოზა და პრეპარატის მიღება სხვა ციტოტოქსიური მედიკამენტებთან და/ან ფოლის მჟავასთან ერთად ხშირად განიცდის ცვლილებებს სამეცნიერო ცოდნის გაღრმავებასთან ერთად.

მეთოტრექსატი გამოიყენება მხოლოდ ექიმის მიერ, რომელიც გამოცდილია ამ სფეროში და ინფორმირებულია უახლესი მონაცემების შესახებ.

თავის და კისრის სიმსივნე

ერთკვირიანი ინტერვალებით შეჰყავთ 40 მგ/მ² მეთოტრექსატი, მანამდე სანამ არ მოხდება პროგრესირება. აღნიშნული დოზა შეჰყავთ ფოლის მჟავას გარეშე.

ტროფობლასტური სიმსივნე

ტროფობლასტური სიმსივნის მკურნალობა უნდა ჩატარდეს სპეციალურად გამოყოფილი ექსპერტების ზედამხედველობის ქვეშ.

მეტასტაზების არ მქონე ან ტროფობლასტური სიმსივნის მეტასტაზების დაბალი რისკის მქონე პაციენტებში ყოველდღიურად ინიშნება 15-30 მგ მეთოტრექსატი შიგნით ან კუნთში 5 დღის განმავლობაში. განმეორებითი კურსი შეიძლება ჩატარდეს 1 ან რამდენიმე კვირის შემდეგ. ზოგადად ტარდება მკურნალობის 3-5 კურსი. ტროფობლასტური სიმსივნის მაღალი რისკის მქონე პაციენტებში ხშირად ტარდება კომბინირებული მკურნალობა, მათ შორის 300 მგ მეთოტრექსატი/მ² სხეულის ზედაპირი, რასაც შემდგომში მოჰყვება ფოლის მჟავით მკურნალობა.

მკურნალობის ეფექტურობა უნდა შეფასდეს HSG (ადამიანის ქორიონული გონადოტროპინის) შრატის კონცენტრაციის შესაბამისად

ცნს-ს ლეიკემია

მენინგეალური ლეიკემიის მკურნალობის დროს მეთოტრექსატი გამოიყენება როგორც პროფილაქტიკის, ასევე მკურნალობის სახით. თუ მეთოტრექსატი შეჰყავთ ინტრათეკალურად, ამ შემთხვევაში გამოიყენება ფლაკონი კონსერვანტების გარეშე. ინტრათეკალური შეყვანისას მაქსიმალური კონცენტრაცია უნდა იყოს 1 მგ/მლ. შესაძლებელია მისი განზავება 0.9% NaCl- ში. ინტრათეკალურად შესაყვანი დოზა დამოკიდებულია პაციენტის ასაკზე: 1 წელზე უმცროსებში 6 მგ; 1 წლის ასაკი 8 მგ; 2 წლის ასაკი 10 მგ და 3 წლის და უფრო მეტი ასაკი 12 მგ.

მოზრდილებში ინტრათეკალურად შეყვანილმა მეთოტრექსატის დოზამ არ უნდა გადააჭარბოს 15 მგ-ს. მკურნალობის ეფექტურობა უნდა შეფასდეს თავზურგტვინის სითხის ციტოლოგიის საფუძველზე. როდესაც მეთოტრექსატი შეჰყავთ ინტრათეკალურად, ამ შემთხვევაში პლაზმის დონე შეიძლება გაიზარდოს იმდენად, რომ გამოიწვიოს ტოქსიკური ეფექტები.

მენინგეალური ლეიკემიის სამკურნალოდ შესაძლებელია გამოყენებული იქნას მეთოტრექსატი ინტრათეკალურად. ერთ კვირიანი ან უფრო ნაკლები ინტერვალით შეყვანილმა მეთოტრექსატმა შეიძლება გამოიწვიოს ქვემწვავე ტოქსიკური ეფექტები. მეთოტრექსატით მკურნალობა გრძელდება მანამდე, სანამ არ დარეგულირდება თავზურგტვინის ციტოლოგიური მონაცემები. ამ ფაზაზე სასურველია დაინიშნოს ერთი დამატებითი დოზა.

მენინგეალური ლეიკემიის პროფილაქტიკის შემთხვევაში ინიშნება ისეთივე დოზა როგორც მკურნალობისას. გამონაკლისს წარმოადგენს ინტერვალები, რისთვისაც მკურნალი ექიმი უნდა გაეცნოს სამედიცინო ლიტერატურას.

ლეიკემია

მწვავე ლიმფობლასტური ლეიკემიის შემანარჩუნებელი მკურნალობის დროს მიიღება 15-30 მგ/მ² მეთოტრექსატი შიგნით, ინტრამუსკულარულად ან ინტრავენურად კვირაში 1-ჯერ.

ოსტეოსარკომა

ოსტეოსარკომის მკურნალობის დროს გამოიყენება მეთოტრექსატის მაღალი დოზები (8 გრ/მ² - 12 გრ/მ²) კომბინაციაში სხვა ციტოტოქსიურ პრეპარატებთან ერთად რის შემდეგაც ინიშნება ფოლის მჟავათ მკურნალობა (იხ. “მეთოტრექსატის მაღალი დოზა”).

ოსტეოსარკომის მკურნალობის დროს მეთოტრექსატის მაღალი დოზების და ფოლის მჟავა ინიშნება ამ სფეროში გამოცდილი ექიმის ზედამხედველობის ქვეშ.

მიკოზის ფუნგოიდოზი

ნამკურნალები პაციენტების ნახევარში მეთოტრექსატი იწვევს კლინიკურ რემისიას. დოზის სიდიდე და მკურნალობის მოდიფიკაცია დოზის შემცირების ხარჯზე ან მკურნალობის შეწყვეტა განისაზღვრება იმის მიხედვით, თუ რა ეფექტს ახდენს პაციენტზე და ასევე ჰემატოლოგიური მონიტორინგით.

ინტრამუსკულარულად ინიშნება 50 მგ მეთოტრექსატი ან უფრო მაღალი დოზა კვირაში ერთხელ ან 25 მგ კვირაში 2-ჯერ.

ფსორიაზი

ქალებში ფსორიაზის მკურნალობა იწყება უშუალოდ მენსტრუაციის დამთავრების შემდეგ. მეთოტრექსატით მკურნალობის დაწყებიდან 1 კვირით ადრე შეჰყავთ საცდელი დოზა – 5-10 მგ პარენტერალურად, რათა შეამოწმონ გამოიწვევს თუ არა ეს იდიოსინკრაზიულ რეაქციას პაციენტში.

მოზრდილებში ყოველკვირეულად შეჰყავთ 10-25 მგ შიგნით ინტრამუსკულარულად ან ინტრავენურად. უმეტეს პაციენტებში გაუმჯობესება ხდება დაახლოებით 4 კვირაში, ხოლო ოპტიმალური შედეგი მიიღწევა 2-3 თვეში. მეთოტრექსატით მკურნალობის შეწყვეტისას 2 კვირიდან 6 თვის განმავლობაში სიმპტომები შეიძლება განმეორდეს. ოპტიმალური კლინიკური შედეგების მიღწევის შემდეგ დოზა შეიძლება შემცირდეს ყველაზე დაბალ მაჩვენებლამდე, ხოლო ინტერვალები გახანგრძლივდეს მაქსიმალურად. აგრეთვე შესაძლებელია რაც შეიძლება მალე განახლდეს ადგილობრივი მკურნალობა.

რევმატოიდული ართრიტი

მეთოტრექსატის ინტრავენურად ან ინტრამუსკულარულად შეყვანის შემთხვევაში მისი საწყისი დოზა მოზარდებში შეადგენს 10 მგ კვირაში 1-ჯერ. საჭიროების შემთხვევაში დოზა შეიძლება გაიზარდოს საფეხურეობრივად 2.5 მგ თითოეულ ჯერზე, სანამ მაქსიმალური დოზა არ მიაღწევს 25 მგ 1-ჯერ კვირაში. თითოეულ სქემაში შემდგომი მომდევნო დოზის გაზრდა უნდა მოხდეს 6 კვირიანი ინტერვალით.

თუ შესაძლებელია მკურნალობის დაწყებამდე 1 კვირით ადრე პარენტერულად შეჰყავთ 5-10 მგ მეთოტრექსატი, რათა დაადგინონ გამოვლინდება თუ არა იდიოსინკრაზიული რეაქცია.

უმეტეს პაციენტებში კლინიკური სიტუაციის გაუმჯობესება ხდება 4-6 კვირის შემდეგ. დაახლოებით 6 თვის შემდეგ კლინიკურ მდგომარეობაში ყალიბდება პლატოს მდგომარეობა, რის შემთხვევაშიც საჭიროა დოზის მოდიფიცირება, რათა შენარჩუნდეს ოპტიმალური კლინიკური შედეგები.

მკურნალობის შეწყვეტის შემდეგ მოსალოდნელია რევმატოიდული ართრიტის რეციდივი.

მეთოტრექსატის მაღალი დოზა

მეთოტრექსატის ინფუზიამდე სულ მცირე 24 საათით ადრე შიგნით მიიღება NaHCO₃: 1 გ ყოველ 4-6 საათში. ეს უნდა გაგრძელდეს ფოლის მჟავას უკანასკნელი დოზის შეყვანიდან სულ მცირე 24 საათის განმავლობაში. მეთოტრექსატის შეყვანამდე შარდის pH უნდა იყოს 7.5-ზე მაღალი, კრეატინინის კლირენსი იყოს 60 მლ/წთ-ზე მეტი და შრატის კრეატინინი 120 მმოლი/ლ-ზე ნაკლები. შარდის პროდუქციამ არ უნდა გადააჭარბოს 2000 მლ/მ²/24 საათი.

მეთოტრექსატის დოზა ცვალებადობს 200 მგ/მ²-დან 12000 მგ/მ²-მდე. აღნიშნული დოზა შეიძლება დაინიშნოს ინტრავენური ინფუზიის სახით, რომლის კონცენტრაცია იქნება 2.5 – 25 მგ თითოეულ მლ, 100 მლ და 1 ლ ნორმალური ფიზიოლოგიურ ხნსნარში სულ მცირე 30 წთ-ს და 6 საათის შემდეგ. მეთოტრექსატის ინფუზიიდან 24 საათის შემდეგ იწყება ფოლის მჟავას შეყვანა ორგანიზმში, რათა ნორმალური უჯრედები გადაარჩინონ ტოქსიკური ზემოქმედებისგან.

ფოლის მჟავას დოზა დამოკიდებულია მიღებული მეთოტრექსატის დოზაზე. სტანდარტული მკურნალობა მოიცავს 15 მგ ფოლის მჟავას შეყვანას ინტრავენურად ყოველ 3 საათში 24 საათის განმავლობაში. შემდგომში მიიღება 15 მგ ფოლის მჟავა შიგნით ყოველ 6 საათში, 3 დღის განმავლობაში.

მეთოტრექსატის მაღალი დოზების მიღება ფოლის მჟავასთან ერთად უნდა განხორციელდეს მხოლოდ ისეთი ონკოლოგის მიერ, რომელიც გამოცდილია ამ მეთოდის ჩატარებაში.

დოზის მოდიფიკაცია

თუ ლეიკოციტების ან თრომბოციტების რაოდენობა შემცირდება მკურნალობის პირველ დღეს მეთოტრექსატის სტანდარტული დოზის 40 მგ/მ²სხეულის წონის შეყვანის შემდეგ, მაშინ დოზა უნდა ადაპტირდეს ქვემოთ მოყვანილი სქემის შესაბამისად; ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი განსაზღვრავს დოზის შემცირებას.

თუ ლეიკოციტების რაოდენობა შეადგენს 2500-3500/მმ³ და/ან თრომბოციტების რაოდენობა შეადგენს 7500-125000, მაშინ სასურველია მკურნალობის შეწყვეტა ერთი კვირით. თუ სისხლის ლაბორატორიული მაჩვენებლები აღდგება, მაშინ მკურნალობა უნდა გაგრძელდეს. თუ სისხლის ლაბორატორიული მაჩვენებლები აღდგება, მაშინ უნდა მოხდეს დოზის შემცირება.

მეთოტრექსატის დანიშვნა არ შეიძლება პაციენტებისთვის, რომელთა კრეატინინის კლირენსი ნაკლებია 60 მლ/წთ-ზე. უნდა მოხდეს მეთოტრექსატის მაღალი დოზების მიღების გადავადება ღვიძლის ტოქსიკური მოვლენების შემთხვევაში.

გამოყენების ინსტრუქცია

იხილეთ მეთოტრექსატის მაღალი დოზები ინტრავენური ხსნარის მოსამზადებლად.

გვერდითი მოვლენები:

მწვავე გვერდითი ეფექტების განვითარების სიხშირე და სიმძიმე დამოკიდებულია დოზაზე და მიღების სიხშირეზე. ყველაზე ხშირი გვერდითი ეფექტებია: წყლულოვანი სტომატიტი, ლეიკოპენია, გულისრევა და კუჭ-ნაწლავის პრობლემები. სხვა ხშირად გამოვლენილი გვერდითი ეფექტებია შეუძლოდ ყოფნის შეგრძნება, აუხსნელი დაღლილობა, კანკალი და ცხელება, თავბრუსხვევა და შემცირებული რეზისტენტობა დაავადებების მიმართ.

ონკლოგიური თვალსაზრისიდან გამომდინარე კომბინირებული მკურნალობა და არსებული დაავადება ართულებს იმის გაგებას, არის თუ არა კონკრეტული გვერდითი ეფექტები დაკავშირებული აღნიშნულ პრეპარატთან.

მეთოტრექსატით გამოწვეული არასასურველი გვერდითი ეფექტები ჩამოთვლილია ორგანოთა სისტემების მიხედვით.

კუჭ-ნაწლავის მხრივ:

გინგივიტი, ფარინგიტი, სომატიტი, ანორექსია, გულისრევა, ღებინეა, ფაღარათი, ჰემატემეზისი, მელენა, კუჭ-ნაწლავის წყლულები, სისხლდენა და ენტერიტი. ღებინების, ფაღარათის და სტომატიტის განვითარების შემთხვევაში, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს დეჰიდრატაცია, მეთოტრექსატით მკურნალობა უნდა შეწყდეს მდგომარეობის გაუმჯობესებამდე. მეთოტრექსატი გამოიყენება განსაკუთრებული სიფრთხილით პეპტიური წყლულის ან წყლულოვანი კოლიტის განვითარების შემთხვევაში.

ჰემატოლოგიის მხრივ:

მეთოტრექსატმა შესაძლებელია დათრგუნოს ჰემოპოეზი და გამოიწვიოს ანემია, ლეიკოპენია და/ან თრომბოციტოპენია. თუ პაციენტს ანამნეზში აღენიშნება ჰემოპოეზური სისტემის დარღვევა, ასეთ შემთხვევაში პრეპარატი გამოიყენეა განსაკუთრეული სიფრთხილით ან საერთოდ არ ინიშნება.

ფსორიაზის დროს მკურნალობა უნდა შეწყდეს დაუყოვნებლივ იმ შემთხვევაში, თუ მნიშვნელოვნად შემცირდება სისხლის მაჩვენებლები. სიმსივნის მკურნალობისას მეთოტრექსატის მიღება უნდა გაგრძელდეს იმ შემთხვევაში, თუ მოსალოდნელი სარგებელი აჭარბებს სერიოზული მიელოსუპრესიის განვითარების რისკს. მიელოსუპრესია ასევე შესაძლებელი განვითარდეს მეთოტრექსატის ინტრათეკალური შეყვანის შემდეგაც. სერიოზული გრანულოციტოპენიისა და ცხელების მქონე პაციენტებს დაუყოვნებლივ უნდა ჩაუტარდეთ გამოკვლევა. ჩვეულებრივ ამ დროს საჭიროა ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკების პარენტერული შეყვანა.

ღვიძლის მხრივ:

მეთოტრექსატმა შესაძლებელია გამოიწვიოს მწვავე (ტრანსამინაზების მომატება) ან ქრონიკული (ფიბროზი და ციროზი) ჰეპატოტოქსიკურობა. ქრონიკული ჰეპატოტოქსიკურობა ჩვეულებრივ ლეტალურია. იგი ჩვეულებრივ ვითარდება პრეპარატის ქრონიკული გამოყენების (ძირითადად 2 წელი ან უფრო მეტი ხანი) შემდეგ ან, თუ მთლიანი მიღებული დოზა შეადგენს 1.5 გ-ს. ფსორიაზიან პაციენტებში ჩატარებული კვლევებიდან გამოვლინდა, რომ ჰეპატოტოქსიკურობას განსაზღვრავდა მთლიანი კუმულაციური დოზა. ეფექტი ძლიერდება ალკოჰოლიზმით, სიმსუქნით, დიაბეტით და ხანდაზმული ასაკით. პირდაპირი ურთიერთკავშირი არ არის დადგენილი.

ინფორმაცია დაავადების პროგრესირებისა ან შექცევადობის შესახებ არ მოიპოვება. განსაკუთრებული სიფრთხილე არის საჭირო თუ ანამნეზში აღინიშნება ღვიძლის დაავადება ან ღვიძლის ფუნქციის შემცირება.

ღვიძლის ფუნქციური ტესტები, მათ შორის შრატის ალბუმინის განსაზღვრა უნდა განხორციელდეს რეგულარულად მკურნალობის დაწყებამდე. ხანდახან ტესტის შედეგები ნორმალურია ფიბროზის და ციროზის შემთხვევაში. მსგავსი დიაგნოზის დასმა შესაძლებელია მხოლოდ ბიოფსიის საშუალებით.

ფსორიაზის და რევმატოიდული ართრიტის შემთხვევებში 1,5 გ მთლიანი კუმულაციური დოზის მიღების შემდეგ რეკომენდირებულია განხორციელდეს ღვიძლის ბიოფსია. საშუალო ხარისხის ფიბროზის ან ნებისმიერი ხარისხის ციროზის დროს ჩვეულებრივ საჭიროა მკურნალობის შეწყვეტა. მიუხედავად იმისა, რომ ზომიერი ცვლილებების დროს არ არის აუცილეელი მეთოტრექსატით მკურნალობის შეწყვეტა, პრეპარატის მიღებისას საჭიროა სფრთხილის გამოჩენა.

იმუნოლოგია:

მეთოტრექსატი გამოიყენება განსაკუთრებული სიფრთხილით აქტიური ინფექციის შემთხვევებში და განსაკუთრებით უკუნაჩვენებია იმუნოდეფიციტის სინდრომის მქონე ადამიანებში. მეთოტრექსატით მკურნალობის დროს იმუნიზაცია შეიძლება არ იყოს ეფექტური. ვაქცინაციის ჩატარება ცოცხალი ვაქცინის საშუალებით არ არის რეკომენდირებული. ვაქცინაციით გამოწვეული დისემინირებული ინფექციის შემთხვევები გამოვლინდა ყვავილის ვაქცინის შეყვანის შემდეგ იმ პაციენტეში, რომლებივ მკურნალობდნენ მეთოტრექსატით. იშვიათად გამოვლინდა ჰიპოგამაგლობულინემია.

ნევროლოგიის მხრივ:

თავის ტკივილი, ძილიანობა, მხედველობის დაბინდვა, აფაზია, ჰემიპარეზი, პარეზი და გულყრა გამოვლინდა მეთოტრექსატის შეყვანის შემდეგ.

მეთოტრექსატის ინტრავენურად შეყვანის შემდეგ გამოვლინდა ლეიკოენცეფალოპათიის შემთხვევები იმ პაციენტებში, რომლებსაც ჩაუტარდათ კრანიოსპინალური დასხივება.

ქრონიკული ლეიკოენცეფალოპათია გამოვლინდა ასევე ოსტეოსარკომიან პაციენტებში, რომლებშიც შეჰყავდათ მეთოტრექსატის მაღალი დოზა და კალციუმის ფოლინატი, მიუხედავად იმისა უტარდებოდათ თუ არა მათ კრანიალური დასხივება. მეთოტრექსატით მკურნალობის შეწყვეტა ყოველთვის არ იწვევს მდგომარეობის სრულად გამოსწორებას.

გარდამავალი მწვავე ნევროლოგიური სინდრომი გამოვლინდა პაციენტებში, რომლებშიც შეიყვანეს მეთოტრექსატის მაღალი დოზები. კლინიკურად ეს შეიძლება გამოვლინდეს უცნაური ქცევით, ადგილობრივი სენსორო-მოტორული ფენომენით და არანორმალური რეფლექსებით. ამ სიმპტომების ზუსტი მიზეზი უცნობია.

მეთოტრექსატის ინტრათეკალურად შეყვანის შემდეგ ცენტრალური ნერვული სისტემის მხრივ გამოვლენილია ტოქსიკური ეფექტები. ეფექტები შეიძლება დაიყოს შემდეგნაირად:

- ქიმიური არაქნოიდიტი ისეთი სიმპტომებით, როგორიც არის თავის და ზურგის ტკივილი, კისრის რიგიდობა და ცხელება.

- პარეზი, ჩვეულებრივ გარდამავალი, პარაპლეგია, რომელიც მოიცავს ერთ ან მეტ სპინალური ნერვების ფესვებს.

- ლეიკოენცეფალოპათია ისეთი სიმპტომებით, როგორიცაა დაბნეულობა, აჟიტირება, ძილიანობა, ატაქსია, დემენცია და ზოგჯერ სერიოზული გულყრები.

ფილტვის მხრივ

გამოვლინდა ინტერსტიციული პნევმონიტის მიერ გამოწვეული სიკვდილის შემთხვევები და ასევე ქრონიკული ინტერსტიციული ობსტრუქციული ფილტვის დაავადების შემთხვევები. მეთოტრექსატით მკურნალობის დროს გამოვლენილი პულმონარული სიმპტომები (განსაკუთრებით მშრალი არაპროდუქციული ხველა) ან არასპეციფიურმა პნევმონიტი შეიძლება მიუთითებდეს პოტენციურად საშიშ დაზიანებაზე, რაც საჭიროებს მკურნალობის შეწყვეტას და საფუძვლიან გამოკვლევას.

მართალია მეთოტრექსატით გამოწვეული დაავადების სიმპტომები შეიძლება სხვადასხვანაირი იყოს, მაგრამ ჩვეულებრივ ვლინდება ცხელება, ხ

(გაგრძელება)

უკუჩვენებები:

მეთოტრექსატი არ გამოიყენება ორსულობის დროს და ცუდი კვებითი სტატუსის მქონე პაციენტებში. ასევე მეთოტრექსატი უკუნაჩვენებია თირკმლის და ღვიძლის სერიოზული დარღვევეის, ძვლის ტვინის ჰიპოპლაზიის, ლეიკოპენიის, თრომბოციტოპენიის, ანემიის, ალკოჰოლიზმის, მეთოტრექსატისადმი ჰიპერმგრძნობე-ლობის და მეთოტრექსატით გამწვეული ფილტვის ტოქსიკური მოვლენების დროს. მეთოტრექსატი არ ინიშნება ლაქტაციის პერიოდში.

ორსულობა და ლაქტაცია:

ცნობილია, რომ მეთოტრექსატი ტოქსიკურად მოქმედებს ადამიანის ნაყოფზე: აბორტი, ნაყოფის სიკვდილი და თანდაყოლილი დეფექტები გამოვლინდა ქალებში, რომლებიც ორსულობის დროს, განსაკუთრებით კი ორსულობის პირველი 3 თვე ღებულობდნენ მეთოტრექსატს. მეთოტრექსატით მკურნალობისას ლაქტაცია უნდა შეწყდეს.

განსაკუთრებული მითითებები:

ციტოსტატური პრეპარატი – მეთოტრექსატი გამოყენებულ უნდა იქნას მხოლოდ ონკოლოგიაში გამოცდილების მქონე ექიმის ზედამხედველობის ქვეშ. მკურნალობა უნდა ჩატარდეს მხოლოდ ჰოსპიტალში, სადაც ტარდება ქიმიოთერაპია. ფსორიაზისა და რევმატოიდული ართრიტის მკურნალობა უნდა ჩატარდეს მხოლოდ დერმატოლოგიაში და რევმატოლოგიაში გარკვეული გამოცდილების მქონე ექიმის ზედამხედველობის ქვეშ.

მეთოტრექსატის მიღებისას ზოგადად რეკომენდირებულია შემდეგი ლაბორატორიული ტესტების ჩატარება: ჰემოგრამა, ჰემატოკრიტი და თრომბოციტების მაჩვენებლების შემოწმება, თირკმლის ფუნქციური ტესტები და შარდის ანალიზი; ღვიძლის ფერმენტების განსაზღვრა; რეკომენდირებულია გულ-მკერდის რენტგენის გადაღება. ფსორიაზის მკურნალობის დროს რეკომენდირებულია რეგულარულად გადამოწმდეს აღნიშნული ტესტები: ჰემატოლოგია – ყოველთვიურად, ღვიძლისა და თირკმლის ფუნქცია ყოველ 1-3 თვეში. ჩვეულებრივ ანტინეოპლაზური მკურნალობის დროს უფრო ხშირად არის საჭირო საკონტროლო პროცედურების ჩატარება. მკურნალობის დაწყებისას, დოზის ცვლილებისას ან ისეთი პერიოდებისას, როდესაც იზრდება პლაზმაში მეთოტრექსატის დონის მომატების რისკი (მაგ. დეჰიდრატაციის დროს) საჭიროა უფრო ხშირი კონტროლის ჩატარება. არ არის დადგენილი ურთიერთკავშირი ღვიძლის ფუნქციური ტესტების ცვლილებებსა და ღვიძლის ფიბროზსა ან ციროზს შორის. ღვიძლის ფუნქციური ტესტების გარდამავალი ცვლილება ხშირად ვლინდება მეთოტრექსატის შეყვანის შემდეგ, რაც ჩვეულებრივ არ იწვევს დოზის მოდიფიცირებას. თუ პრეპარატის შეყვანამდე აღინიშნება ღვიძლის ფუნქციური ტესტების პერმანენტული ცვლილება და/ან შრატის ალბუმინის დონის შემცირება, ეს შესაძლებელია მიანიშნებდეს ღვიძლის სერიოზულ ტოქსიკურ მოვლენებზე და საჭიროებდეს დამატებით გამოკვლევას.

ფილტვის ფუნქციური ტესტების შეფასება შესაძლებელია საჭირო იყოს მაშინ, როდესაც ეჭვი არის მეთოტრექსატით გამოწვეული ფილტვის დაავადების შესახებ. განსაკუთრეით კი, როდესაც ცნობილია მკურნალობამდე არსებული მაჩვენელები. მეთოტრექსატი გამოიყენება განსაკუთრეული სიფრთხილით ინფექციის, პეპტიური წყლულის, წყლულოვანი კოლიტის, დასუსტების დროს და ასევე ძალიან ახალგაზრდა და ხანდაზმულ პაციენტეში.

მკურნალობის დროს გამოვლენილი მძიმე ლეიკოპენიის შემთხვევაში მოსალოდნელია ბაქტერიული ინფექციის განვითარება. ინფექციის განვითარების შემთხვევაში საჭიროა მეთოტრექსატის შეყვანის შეწყვეტა და ადექვატური ანტიბაქტერიული მკურნალობის ჩატარება.

ნეფროტოქსიური მოვლენების დაწყებისას ასევე რეკომენდირებულია მკურნალობის შეწყვეტა.

ძვლის ტვინის ძლიერი სუპრესიის შემთხვევაში შესაძლებელია საჭირო გახდეს სისხლის ან თრომბოციტების გადასხმა.

მეთოტრექსატით გამოწვეული ფილტვის დაავადება წარმოადგენს პოტენციურად საშიშ მდგომარეობას, რაც შეიძლება განვითარდეს მკურნალობის ნებისმიერ მომენტში იმ შემთხვევაში თუ ყოველკვირეულად მიიღება 7.5 მგ-ზე მეტი დოზა. მდგომარეობა ყოველთვის არ არის შექცევადი. პულმონოლოგიური სიმპტომების გამოვლენისას (განსაკუთრებით მშრალი და არა-პროდუქტიული ხველა) შესაძლებელია საჭირო გახდეს მკურნალობის შეწყვეტა და საფუძვლიანი გამოკვლევის ჩატარება. მეთოტრექსატით გამოწვეული (ინტერსტიციული) პნევმონიტის შემთხვევაში მკურნალობის დაუყოვნებელი შეწყვეტის შემდეგ უნდა ჩატარდეს კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობა. ფილტვის ტოქსიკური მოვლენების განვითარების შემთხვევაში მკურნალობის განახლება უკუნაჩვენებია.

დიარეა და წყლულოვანი სტომატიტის განვითარება საჭიროებს მკურნალობის შეწყვეტას, რადგან ასეთ შემთხვევაში არსებობს ჰემორაგიული ენტერიტისა და ნაწლავთა პერფორაციით გამოწვეული სიკვდილის რისკი.

განსაკუთრებული სიფრთხილე არის საჭირო თირკმლის შემცირეული ფუნქციის მქონე პაციენტების მკურნალობისას, მიუხედავად დაბალი დოზების გამოყენებისა, რადგან თირკმლის დისფუნქციის დროს მცირდება მეთოტრექსატის ელიმინაციის დრო.

არ არსებობს მითითებები, რომ პრეპარატი ზრდის კანცეროგენულ რისკს იმ პაციენტებში, რომელთაც ხანგრძლივი პერიოდის შემთხვევაში უტარდებათ მკურნალობა, მაგალითად ფსორიაზიან პაციენტებში. რევმატოიდული ართრიტის მქონე პაციენტებში მონაცემები მეთოტრექსატის მიერ გამოწვეული კანცეროგენული რისკის შესახებ შეზღუდულია.

მეთოტრექსატის ინექციის მომზადებისას საჭიროა დამცავი ხელთათმანების, ნიღბის და დამცავი სათვალეების გაკეთება. მეთოტრექსატის, ისევე როგორც სხვა ციტოსტატური პრეპარატების მომზადება უნდა მოხდეს ისეთ ადგილას, რომელიც აღჭურვილი იქნება ვერტიკალური ჰაერგამტარი მილით. მეთოტრექსატის დაღვრის შემთხვევაში საჭიროა დიდი რაოდენობით წყლით ჩამობანა.

მეთოტრექსატით მკურნალობის დროს და მკურნალობის დამთავრებიდან სულ მცირე 3 თვის განმავლობაში საჭიროა კონტრაცეპტიული საშუალებების გამოყენება როგორც ქალების, ასევე მამაკაცების მიერ.

მიუხედავად იმისა, რომ ფსორიაზისა და რევმატიული ართრიტის მკურნალობის დროს ზოგადად გამოიყენება მეთოტრექსატის დაბალი დოზები, შედარებით სიმსივნის საწინააღმდეგო მკურნალობასთან, ამ შემთხვევაშიც მოსალოდნელია ინტოქსიკაციისა და სიკვდილის განვითარება.

პაციენტი სრულად უნდა იყოს ინფორმირებული მეთოტრექსატით მკურნალობასთან დაკავშირეული რისკის შესახებ და გაფრთხილებული უნდა იყოს, რომ ნებისმიერი ტოქსიკური ეფექტის გამოვლენის შემთხვევაში დაყოვნებლივ უნდა მიემართოს ექიმს.

ფსორიაზიან და რევმატოიდული ართრიტის მქონე პაციენტებში მთლიანი კუმულაციური დოზის – 1,5 გ შეყვანის შემდეგ რეკომენდირებულია ჩატარდეს ღვიძლის ბიოფსია. საშუალო ხარისხის ფიბროზის ან ნებისმიერი ხარისხის ციროზის დროს საჭიროა მკურნალობის შეწყვეტა. მიუხედავად იმისა, რომ ზომიერი ხარისხის ცვლილებების დროს არ არის აუცილებელი მკურნალობის შეწყვეტა, მეთოტრექსატი მაინც სიფრთხილით გამოიყენება პაციენტებში.

მეთოტრექსატის და სხვა პოტენციურად ჰეპატოტოქსიკური პრეპარატების და ალკოჰოლის კომბინირებული გამოყენება არ არის რეკომენდირებული.

მეთოტრექსატის დაბალი დოზების მიღებისას მოსალოდნელია ავთვისებიანი ლიმფომას განვითარება. მეთოტრექსატით მკურნალობის უეცარი შეწყვეტისას მოსალოდნელია სპონტანური რეციდივის განვითარება. შესაბამისად ონკოლიზურებით მკურნალობის ჩატარება არ არის აუცილებელი. მსგავსი გვერდითი ეფექტის განვითარებისას პირველ რიგში აუცილებელია შეწყდეს მეთოტრექსატით მკურნალობა. თუ არ განვითარდება რემისია, შესაბამისად შესაძლებელია ადექვატური მკურნალობის დაწყება.

მანქანისა და სხვა მექანიზმების მართვა:

რადგან მეთოტრექსატმა შეიძლება გამოიწვიოს მხედველობის დაბინდვა, პარეზი და ჰემიპარეზი, შესაბამისად ამან შესაძლებელია უარყოფითად იმოქმედოს მანქანისა და სხვა მექანიზმების მართვაზე.

ჭარბი დოზირება:

დოზის გადაჭარბებისას ვლინდება ერთი ან მეტი გვერდითი ეფექტი, მხოლოდ უფრო სერიოზული სახით. ხანგრძლივი მკურნალობის შემთხვევაში ტოქსიკური ეფექტები უფრო მეტად იქნება გამოხატული. დოზის გადაჭარბების შემთხვევაში რაც შეიძლება მალე უნდა დაინიშნოს ფოლის მჟავა, სულ მცირე 15 მგ ყოველ 3 საათში ინტრავენურად. ფოლის მჟავას დოზის სიხშირე და სიდიდე უნდა განისაზღვროს მიღებული მეთოტრექსატის დოზით და მეთოტრექსატის პლაზმური კონცენტრაციის მიხედვით (იხ. ასევე მეთოტრექსატის მაღალი დოზა). ინტრათეკალურად შეყვანილი მეთოტრექსატის დოზის გადაჭარბებისას დაუყოვნებლივ უნდა გაკეთდეს ლუმბალური პუნქცია შემდგომი ვენტრიკულო-ლუმბალური პერფუზიით და ფოლის მჟავას სისტემური დანიშვნით. საჭიროების შემთხვევაში უნდა მოხდეს შესაბამისი ზომების მიღება და სისხლის ტრანსფუზიის ჩატარება.

სხვა წამლებთან ურთიერთქმედება:

არ შეიძლება არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატების გამოყენება მეთოტრეაქსატის მაღალი დოზის მიღებამდე (>10 მგ მეთოტრექსატი კვირაში) ან მიღების დროს. გამოვლინდა, რომ მეთოტრექსატის შრატის მაჩვენებლები იზრდებოდა, როდესაც ზოგიერთი არასტეროიდული ანთებისსაწინააღმდეგო პრეპარატი მიიღებოდა მეთოტრექსატის მაღალ დოზებთან ერთად, რაც შედეგად იწვევდა სიკვდილს სერიოზული ჰემატოლოგიური და კუჭ-ნაწლავის ტოქსიკური მოვლენების გამო.

არასტეროიდული ანთებისსაწინააღმდეგო პრეპარატები, სალიცილატები და სხვა სუსტი ორგანული მჟავეები, მაგალითად პრობენეციდი ამცირებენ მეთოტრექსატის ტუბულარულ სეკრეციას, რაც იწვევს ტოქსიკური მოვლენების გაზრდას. აღნიშნულ პრეპარატებთან ერთად მეთოტრექსატი გამოიყენება განსაკუთრებული სიფრთხილით და ექიმის მეთვალყურეობის ქვეშ. მეთოტრექსატის პოტენციური ტოქსიკურობა განსაკუთრებით იზრდება არა-სტეროიდულ ანთებისსაწინააღმდეგო პრეპარატებთან და დიურეზულებთან ერთად კომინირებული მიღებისას. მეთოტრექსატის დაბალი დოზებისა და არა-სტეროიდულია ნათებისსაწინააღმდეგო პრეპარატების კომბინაცია ხშირად გამოიყენება რევმატოლოგიაში.

მეთოტრექსატი შესაძლებელია მიუერთდეს შრატის ცილებს და ჩაანაცვლოს სალიცილატები, არა-სტეროიდული ანთებისსაწინააღმდეგო პრეპარატები, სულფონამიდები, ფენიტოინი, ტეტრაციკლინები, ქლორამფენიკოლი, პ-ამინო-ბენზოის მჟავა, დოქსორუბიცინი, ბლეომიცინი, ციკლოფოსფამიდი, ამინოგლიკოზიდები, ალოპურინოლი, ვინკრისტინი, ჰიდროკორტიზონი, პრედნიზონი, ასპარაგინაზა და ციტოზინ არაბინოზიდი, რაც შესაბამისად გამოიწვევს მეთოტრექსატის თავისუფალი ფრაქციის მომატებას პლაზმაში.

განსაკუთრებული სიფრთხილე არის საჭირო მეთოტრექსატის მაღალი დოზების და პოტენციურად ნეფროტოქსიკური პრეპარატების (მაგ. ცისპლატინი) კომბინირებული მიღებისას.

შიგნით მისაღებმა ანტიბიოტიკებმა (მათ შორის ტეტრაციკლინებმა, ქლორამფენიკოლმა და არა-აბსორბირებადმა ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკებმა) შეიძლება გამოიწვიოს ნაწლავის ფლორას შეცვლა და მეთოტრექსატის (რე)აბსორბციის დაინჰიბირება.

ასევე შესაძლებელია ურთიერთქმედების განვითარება სამკურნალო მიზნით ჩატარებული დასხივების დროსაც. სხვა ციტოსტატურ პრეპარატებთან ერთად კომინირებული მიღებისას მოსალოდნელია ფარმაკოდინამიკური ურთიერთქმედების განვითარება, რაც გამოიწვევს თერაპიული ეფექტისა და გვერდითი მოვლენების გაზრდას.

არ შეიძლება ვაქცინაციის ჩატარება ცოცხალი ვირუსების საშუალებით იმ პაციენტეში, რომლებიც მკურნალობენ მეთოტრექსატით. ნაწილობრივი ან სრული იმუნიზაციის მიღწევა შესაძლებელია ინაქტივირებული ვაქცინების საშუალებით. ვიტამინებმა, რომელთა შემადგენლობაშიც შედის ფოლის მჟავა ან ფოლის მჟავას დერივატი, შესაძლებელია შეამციროს მეთოტრექსატით გამოწვეული სისტემური ეფექტები. ცხოველებზე და ადამიანებზე წინასწარ ჩატარებული კვლევებიდან გამოვლინდა, რომ კალციუმის ფოლინატის ინტრავენურად შეყვანის შემდეგ მხოლოდ მცირე ნაწილი გადადის თავ-ზურგ-ტვინის სითხეში, ძირითადად 5-მეთილტეტრაჰიდროფოლატის სახით. ეს რაოდენობა 1-3-ჯერ ნაკლებია ინტრათეკალურად შეყვანილი მეთოტრექსატის ნორმალურ კონცენტრაციასთან შედარებით. მიუხედავად ამისა, კალციუმის ფოლინატის მაღალმა დოზებმა შესაძლებელია შეამციროს ინტრათეკალურად შეყვანილი მეთოტრექსატის ეფექტურობა. ფოლატის დეფიციტმა შესაძლებელია გაზარდოს მეთოტრექსატის ტოქსიკურობა. ზოგიერთ შემთხვევაში გამოვლინდა ძვლის ტვინის სუპრესიის გაძლიერება იმ პაციენტებში, რომლებიც კომბინირებულად ღებულობდნენ მეთოტრექსატსა და ტრიმეტოპრიმ/სულფამეთოქსაზოლს, რაც სავარაუდოდ დამატებით გამოწვეული იყო ფოლის მჟავასთან ანტაგონიზმით. შესაბამისად მეთოტრექსატისა და სულფონამიდების კომბინირებული მიღება რეკომენდირებულია

შენახვის პირობები და ვადა:

ინახება მშრალ ადგილას, ოთახის ტემპერატურაზე (15-25^oC) კარგად დახურულ შეფუთვაში და სინათლიგან დაცულ ადგილას.

მწარმოებელი: “კიევის ვიტამინების ქარხანა”

უკრაინა

შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:

შემოგარსული ტაბლეტები.

მოქმედი ნივთიერება:

1 ტაბლეტი შეიცავს

მეთიონინი .............  0,25 გ.

დამხმარე ნივთიერებები:

კარტოფილის სახამებელი, აეროსილი, სტეარინის მჟავა ან კალციუმის სტეარატი, ტვინი-80, შაქარი, სახამებელი, პურის ფქვილი, წითელი საღებავი, ფუტკრის ცვილი, მზესუმზირას ზეთი.

ფარმაკოლოგიური ჯგუფი:

ამინომჟავა

ფარმაკოლოგიური თვისებები:

მეთიონინი მიეკუთვნება შეუცვლელ ამინომჟავებს, რომელიც აუცილებელია ორგანიზმში ზრდის პროცესისა და აზოტური წონასწორობის შესანარჩუნებლად. იგი უზრუნველყოფს ქოლინის, ფოსფოლიპიდების სინთეზს, მონაწილეობს ადრენალინის, კრეატინინის სინთეზში, ააქტიურებს ჰორმონების, ვიტამინების, ფერმენტების მოქმედებას.

მას გააჩნია დეტოქსიკაციური თვისებები. სისხლის შრატში იგი აქვეითებს ქოლესტერინის და ზრდის  ფოსფოლიპიდების დონეს.

პრეპარატი ადვილად შეიწოვებს ნაწლავებში და მცირე რაოდენობით გამოიყოფა შარდით.

ჩვენება:

წინააღმდეგჩვენება:

პრეპარატის გამოყენება წინააღმდეგნაჩვენებია ინფექციური სიყვითლის, სხვა ვირუსული ჰეპატიტების, იმ პათოლოგიური პროცესების დროს, რომლებიც მიმდინარეობენ ღებინებით, ინდივიდუალური აუტანლობის (პრეპარატის მიღებას წყვეტენ) შემთხვევაში, ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის დროს.

განსაკუთრებული მითითებები:

მკურნალობის დაწყებამდე რეკომენდებულია ექიმთან კონსულატაცია!

პრეპარატი სიფრთხილით გამოიყენება თირკმელების მწვავე და ქრონიკული უკმარისობისას.

იმ შემთხვევაში, როდესაც პრეპარატის გამოყენებისას არ იქნება მიღებული სასურველი ეფექტი, აუცილებელია მისი გამოყენების დაუყოვნებლივ შეწყვეტა.

ურთიერთქმედება სხვა სამკურნალო საშუალებებთან:

მეთიონინისა და სხვა ბალანსირებული ამინომჟავების გამოყენება აქვეითებს მეთიონინის ტოქსიკურ მოქმედებას.

მიღების წესი და დოზირება:

მოზრდილებში პრეპარატი ინიშნება 0,5 -1,5 გ 3-4ჯერ დღეღამეში,

3-დან 6 წლამდე ასაკის ბავშვებში და ზევით ერთჯერადი დოზა შეადგენს 0,25 გ-ს-0,5 გ-ს 3-4-ჯერ დღეღამეში.

პრეპარატი გამოიყენება საკვების მიღებამდე 0,5 -1 სთ-ით ადრე. მკურნალობის კურსი შეადგენს 10-30 დღეს ან 10 დღეს 10 დღიანი ინტერვალით.

პრეპარატით ჭარბი დოზირების შემთხვევაში შესაძლებელია ჰიპოტენზია, ტაქიკარდია, დეზორიენტაცია. მეთიონის მაღალ დოზებში გამოყენებამ, რომელიც არ არის ბალანსირებული სხვა ამინომჟავებთან შესაძლებელია გამოიწვიოს ღვიძლის უჯრედებისა და სხვა ორგანოს დაზიანებები.

გვერდითი მოვლენები:

ცალკეულ შემთხვევებში გულისრევა, ღებინება, პრეპარატის ინდივიდუალური აუტანლობა.

მეთიონინის დოზის შემცირების ან მისი მიღების შეწყვეტის შემდეგ დისპეფსიური მოვლენები ჩვეულებრივ თავისით ქრება.

გვერდითი მოვლენების გამოვლენისას მიმართეთ მკურნალ ექიმს.

ვარგისიანობის ვადა:

4 წელი.

შეფუთვაზე აღნიშნული ვარგისიანობის ვადის გასვლის შემდეგ პრეპარატის გამოყენება დაუშვებელია.

შენახვის პირობები:

ინახება მშრალ, სინათლისაგან დაცულ ადგილას.

საერთაშორისო დასახელება:

PANCREATIN

მწარმოებელი: BERLIN-CHEMIE/MENARINI GROUP

კლინიკურ-ფარმაკოლოგიური ჯგუფი:

საჭმლის მომნელებელი ფერმენტული საშუალება

შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:

შემოგარსული ტაბლეტები: შეფუთვაში 20 ც.

1 ტაბ.

პანკრეატინი

ამილაზა ...............     7500 სე Ph. Eur.

ლიპაზა ................   10 000 სე Ph. Eur.

პროტეაზა...............     375 სე Ph. Eur.

ვრცლად პანკრეატინი(დოზირება ინდივიდუალური)

საერთაშორისო დასახელება:

PANCREATIN

მწარმოებელი: BERLIN-CHEMIE/MENARINI GROUP

კლინიკურ-ფარმაკოლოგიური ჯგუფი:

საჭმლის მომნელებელი ფერმენტული საშუალება

შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:

შემოგარსული ტაბლეტები: შეფუთვაში 20 ც.

1 ტაბ.

პანკრეატინი

ამილაზა  .............     4200 სე Ph. Eur.

ლიპაზა   ..............    3500 სეPh. Eur.

პროტეაზა ..............     250 სე Ph. Eur.

ვრცლად პანკრეატინი (დოზირება ინდივიდუალური)

საერთაშორისო დასახელება:

Phenylephrine;

ქიმიური სახელწოდება:

1-(მეტა-ოქსიფენილ)-2-მეთილამინოეთანოლის ჰიდროქლორიდი;

მწარმოებელი: შპს “საცდელი ქარხანა “სსსსც”-ს ფილიალი. უკრაინა.

ძირითადი ფიზიკურ-ქიმიური თვისებები: გამჭვირვალე უფერო სითხე;

შემადგენლობა და გამოშების ფორმა:

საინექციო ხსნარი.

ფენილეფრინის ჰიდროქლორიდი ...............   0.01 გ;

დამხმარე ნივთიერებები: ჰეპარინი, საინექციო წყალი.

ფარმაკოთერაპიული ჯგუფი:

ადრენერგული და დოპამინერგული პრეპარატები.

ფარმაკოლოგიური თვისებები:

მეზატონი განეკუთვნება ადრენომიმეტური ნივთიერებების ჯგუფს – α-ადრენორეცეპტორების მასტიმულირებლებს. იგი უმნიშვნელოდ მოქმედებს გულის β-ადრენორეცეპტორებზე. ავიწროვებს არტერიოლებს და ზრდის არტერიულ წნევას, გულის სისტოლურ მოცულობაზე პრაქტიკულად არ მოქმედებს. იწვევს გუგების გაფართოვებას (ნაკლებად ხანგრძლივად, ვიდრე ატროპინის მოქმედებისას და აკომოდაციაზე მოქმედების გარეშე), ღიაკუთხოვანი გლაუკომის დროს შეუძლია დააქვეითოს თვალშიდა წნევა. კატექოლ-ო-მეთილტრანსფერაზას მოქმედების მიმართ უფრო მდგრადია, ვიდრე კატექოლამინები, რითიც აიხსნება მისი ეფექტების ხანგრძლივობა. კარგად აბსორბირდება როგორც შიგნით მიღებისას, ასევე პარენტერალური შეყვანისას.

ფარმაკოკინეტიკა:

პრეპარატი სწრაფად აღწევს ორგანიზმის ქსოვილებში, გარდაიქმნება მაო-ს ზეგავლენით, ექსკრეტირდება ძირითადად შარდთან ერთად. ვენაში შეყვანისას ეფექტი გრძელდება 20 წუთი, კანქვეშ შეყვანისას – 40-50 წუთი.

გამოყენების ჩვენებები:

მეზატონი ინიშნება არტერიული წნევის მოსამატებლად კოლაფსისა და ჰიპოტენზიის დროს, რომლებიც ვითარდება სისხლძარღვების ტონუსის შემცირების შედეგად, ოპერაციებისათვის მზადებისას და ოპერაციების დროს, ჰიპოტონური დაავადების დროს, ცხვირის ლორწოვანის სისხლძარღვების შევიწროვების და ვაზომოტორული სურდოს დროს ანთებითი პროცესის შესუსტების მიზნით, როგორც ადრენალინის შემცვლელი ადგილობრივი საანესთეზიოების ხსნარებში, ინტოქსიკაციების, ინფექციური დაავადებების დროს, გუგის გასაფართოვებლად.

გამოყენების წესი და დოზები:

მეზატონი შეჰყავთ ვენაში, კანქვეშ, კუნთში, როგორც თვალის წვეთები/ხსნარი.

არტერიული წნევის მწვავე დაწევისას პრეპარატი, როგორც წესი, ვენაში შეჰყავთ დოზებით 0.1-0.3-0.5 მლ 1% ხსნარი გლუკოზას 20 მლ 5-20% ხსნარებში ან ასეთივე მოცულობით ნატრიუმის ქლორიდის იზოტონურ ხსნარში.

შეყვანა ხორციელდება ნელა, საჭიროების შემთხვევაში შეყვანა მეორდება. წვეთოვანი შეყვანისას შეჰყავთ 1 მლ მეზატონის 1% ხსნარი 250-500 მლ გლუკოზას 5% ხსნარში. კანქვეშ და კუნთში მოზრდილებში შეჰყავთ დოზებით 0.3-1 მლ 1% ხსნარი.

გუგის გასაფართოვებლად კონიუნქტივალურ პარკში აწვეთებენ პრეპარატის 1-2% ხსნარის 2-3 წვეთს.

ცხვირის ღრუს ლორწოვანი გარსის სისხლძარღვების შევიწროვებისა და ანთების გამოხატულობის შემცირების მიზნით იწვეთებენ 0.25-0.5% ხსნარს ან ლორწოვან გარსებზე ეს ხსნარები წაისმევა.

ადგილობრივ საანესთეზიოებს (საანესთეზიოს 10 მლ ხსნარზე) ემატება 0.3-0.5 მლ მეზატონის ხსნარი.

უმაღლესი დოზები მოზრდილებისათვის: ვენაში – ერთჯერადი 0.005 გ, დღე-ღამის 0.025 გ. კანქვეშ და კუნთებში – ერთჯერადი – 0.01 გ, დღე-ღამის – 0.05 გ.

გვერდითი მოქმედება:

შეიძლება განვითარდეს, განსაკუთრებით ჭარბი დოზის შემთხვევაში, ჰიპერტენზია, გულისცემა, გულის პარკუჭების ფიბრილაცია, დისპეფსიური მოვლენები, ტვინში სისხლჩაქცევა, თავბრუსხვევა, შიშის შეგრძნება, შფოთვა, სისუსტე, თავის ტკივილი, სახის კანის სიფერმკთალე, ტრემორი, კრუნჩხვები. ადგილობრივი გამოყენებისას ოფთალმოლოგიაში – ტკივილი თვალში, თავის ტკივილი, კონიუნქტივის ჰიპერემია, ქუთუთოების ალერგიული რეაქცია.

უკუჩვენებები:

არტერიული ჰიპერტენზია, ათეროსკლეროზი, მიდრეკილება სისხლძარღვების სპაზმებისაკენ, არასტაბილური სტენოკარდია, შაქრიანი დიაბეტი, ორსულობა.

ურთიერთქმედება სხვა სამკურნალო საშუალებებთან:

მეზატონის სისხლძარღვების შემავიწროვებელი ეფექტი სუსტდება ამინაზინთან და ფენოთიაზინის სხვა წარმოებულებთან ერთად გამოყენებისას.

ფურაზოლიდონთან ერთად გამოყენებისას შეიძლება გამოიწვიოს ჰიპერტონული კრიზი, ნორადრენალინის სწრაფად გამოთავისუფლების შედეგად.

ჭარბი დოზა:

შესაძლებელია პრეპარატის გვერდითი მოქმედების გაძლიერება, არტერიული წნევის მომატება, თავბრუსხვევა.

გამოყენების განსაკუთრებულობანი:

სიფრთხილით ინიშნება ხანდაზმული ასაკის პაციენტებში, ნარკოზის დროს, გულის იშემიური დაავადების, ჰიპერთირეოზის, თირკმელების ფუნქციის დარღვევის დროს.

ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში მეზატონი გამოიყენება მხოლოდ მკაცრი დანიშნულებით და ექიმის კონტროლის ქვეშ.

შენახვის პირობები:

ინახება ბავშვებისათვის მიუწვდომელ, სინათლისაგან დაცულ ადგილას.

შენახვის ვადა: 3 წელი.

გაცემის პირობები:

რეცეპტით.

საერთაშორისო არაპატენტირებული დასახელება:

ლაქტულოზა, Lactulose

მწარმოებელი: World Medicine, ინგლისი

შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:

180 მლ სიროფი მუქი ფერის შუშის ფლაკონში. ფლაკონი გამოყენების ინსტრუქციასთან ერთად მოთავსებულია მუყაოს კოლოფში.

სიროფის 1 მლ შეიცავს:

აქტიური ნივთიერება:

ლაქტულოზა ................   667 მგ

დამხმარე ნივთიერებები: ნატრიუმის ბენზოატი.

ფარმაკოთერაპიული ჯგუფი:

საფაღარათო საშუალება.

ფარმაკოლოგიური თვისებები:

ლაქტულოზა წარმოადგენს ლაქტოზის სინთეზურ წარმოებულს. იგი არ იშლება კუჭსა და წვრილ ნაწლავში შესაბამისი ფერმენტების არარსებობის გამო, პრაქტიკულად არ შეიწოვება.

კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში მოხვედრისას ასტიმულირებს პერისტალტიკას, აუმჯობესებს ფოსფატებისა და კალციუმის მარილების შეწოვას, ზრდის ამიაკის დიფუზიას სისხლიდან კუჭ-ნაწლავში და ხელს უწყობს მის გამოყოფას ორგანიზმიდან.

ნაწლავური ფლორის ზემოქმედების შედეგად, ლაქტულოზა მსხვილ ნაწლავში იშლება დაბალმოლეკულურ ორგანულ მჟავეებად - ძირითადად რძემჟავად, ნაწილობრივ ჭიანჭველმჟავად და ძმარმჟავად. ამ დროს მსხვილი ნაწლავის სანათურში მატულობს ოსმოსური წნევა და მცირდება pH, იზრდება განავლის მოცულობა, რაც ასტიმულირებს მსხვილი ნაწლავის პერისტალტიკას და ახდენს განავლის კონსისტენციის ნორმალიზაციას. ეს ხელს უწყობს ყაბზობის აღმოფხვრას, ნაწლავების დაცლის ფიზიოლოგიური რიტმის აღდგენას.

ამონიუმის შეკავშირებული იონების გამოყოფა ხორციელდება საფაღარათო ეფექტის განვითარებისას. საფაღარათო ეფექტი ვლინდება პრეპარატის მიღებიდან 24-48 საათის შემდეგ. გარდა ამისა, განავალთან ერთად ლაქტულოზა გამოდევნის ნაღვლის მჟავებს, რის შედეგადაც მცირდება სისხლსა და ნაღველში ქოლესტერინის შემცველობა. გააჩნია მსხვილ ნაწლავში სალმონელების ზრდის დათრგუნვის უნარი. არ ამცირებს ვიტამინებისა და მინერალების აბსორბციას. არ იწვევს შეჩვევას.

ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის ან ღვიძლისმიერი კომის/პრეკომის დროს პრეპარატის ეფექტს მიაწერენ აციდოფილური ბაქტერიების (მაგალითად, ლაქტობაქტერიები) რაოდენობის ზრდის ხარჯზე პროტეოლიზური ბაქტერიების დათრგუნვას; მსხვილი ნაწლავის შიგთავსის მჟავიანობის მატების ხარჯზე ამიაკის იონურ ფორმაში გადასვლას; ოსმოსური ეფექტისა და pH-ის შემცირების ხარჯზე ნაწლავების დაცლას; ასევე, აზოტშემცველი ტოქსიური ნივთიერებების შემცირებას იმ ბაქტერიების სტიმულაციის გზით, რომლებიც ახდენენ ამიაკის უტილიზაციას ბაქტერიული ცილის სინთეზისათვის.

ფარმაკოკინეტიკა:

აბსორბცია დაბალია. არ შეიწოვება, აღწევს მსხვილ ნაწლავამდე, სადაც იშლება ნაწლავური ფლორის ზემოქმედების შედეგად. 45-70 მლ-მდე დოზების შემთხვევაში მთლიანად მეტაბოლიზდება; უფრო მაღალი დოზირებისას ნაწილობრივ გამოიყოფა შეუცვლელი სახით.

გამოყენების ჩვენებები:

- ყაბზობა: მსხვილი ნაწლავის დაცლის ფიზიოლოგიური რიტმის რეგულაცია;

- განავლის დარბილება სამედიცინო მიზნით (ჰემოროიდული კვანძები, ოპერაცია მსხვილ ნაწლავზე და ანალურ მიდამოზე, პოსტოპერაციული პერიოდი);

- ნაწლავური დისბაქტერიოზი;

- ლპობითი დისპეფსიის სინდრომი (ადრეული ასაკის ბავშვებში მწვავე კვებისმიერი მოწამვლის შედეგად);

- სალმონელებით, შიგელებით გამოწვეული ენტერიტი, სალმონელამტარებლობა;

- ღვიძლისმიერი პრეკომა და კომა, ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათია, ჰიპერამონიემია.

უკუჩვენება:

- ჰიპერმგრძნობელობა პრეპარატის კომპონენტების მიმართ;

- გალაქტოზემია;

- ლაქტოზას, გალაქტოზას ან ფრუქტოზას აუტანლობა;

- ნაწლავთა გაუვალობა.

გვერდითი მოქმედება:

კუჭ-ნაწლავის სისტემის მხრივ: მეტეორიზმი, მუცლის ტკივილი, გულისრევა, ღებინება.

ხანგრძლივი მკურნალობისას შესაძლებელია წყალ-ელექტროლიტური ცვლის მოშლა.

გამოყენების წესი და დოზირება:

მედულაკ-WM მიიღება შიგნით. მკურნალობის ხანგრძლივობასა და დოზებს ექიმი ადგენს.

საჭიროა იმის გათვალისწინება, რომ სუფრის კოვზი შეესაბამება სიროფის 15 მლ, ჩაის კოვზი კი - 5 მლ.

ყაბზობის მკურნალობისას:

პრეპარატი მიიღება დღეში 1-ჯერ დილით ჭამის დროს. კლინიკური ეფექტი ვლინდება 1-2 დღის შემდეგ. დოზას ზრდიან იმ შემთხვევაში, თუ პრეპარატის გამოყენებიდან 2 დღის განმავლობაში პაციენტის მდგომარეობა არ გაუმჯობესდა.

მოზრდილებში:

საწყისი დოზა - 15-45 მლ, შემანარჩუნებელი - 10-25 მლ.

ბავშვებში:

3 წლამდე ასაკის ბავშვებისათვის საწყისი დოზა შეადგენს  5 მლ, შემანარჩუნებელი - 5 მლ.

3-6 წლის ასაკის ბავშვებისათვის საწყისი დოზა შეადგენს 5-10 მლ, შემანარჩუნებელი - 5-10 მლ.

7-14 წლის ასაკის ბავშვებისათვის საწყისი დოზა შეადგენს 15 მლ, შემანარჩუნებელი - 10 მლ.

როგორც წესი, დოზა შეიძლება შემცირდეს გამოყენებიდან 2 დღის შემდეგ, პაციენტის საჭიროებიდან გამომდინარე.

პრეპარატის გამოყენება განავლის დარბილების მიზნით:

ინიშნება იგივე დოზით, როგორც ყაბზობის დროს.

ნაწლავური დისბაქტერიოზის მკურნალობისას (სადღეღამისო დოზები):

მოზრდილებში: 10 მლ;

ბავშვებში:

7 წლიდან და ზემოთ - 10 მლ;

4-7 წელი - 5 მლ;

1-3 წელი - 3 მლ;

1 წლამდე - 1.5-3 მლ.

სალმონელებით, შიგელებით გამოწვეული ენტერიტის დროს: პირველი 10-12 დღის განმავლობაში 15 მლ 3-ჯერ დღეში.

ერთ კვირიანი შუალედის შემდეგ იგივე დოზით 5-ჯერ დღეში.

ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის, ღვიძლისმიერი პრეკომისა და კომის დროს: დასაწყისში 30-45 მლ 3-ჯერ დღე-ღამეში. შემდეგ გადადიან ინდივიდუალურად შერჩეულ შემანარჩუნებელ დოზაზე იმ გათვლით, რომ რბილი განავლის (pH მაჩვენებლით 5.0-5.5 საზღვრებში) სიხშირე არ აღემატებოდეს დღე-ღამეში 2-3-ს.

მკურნალობა შეიძლება გაგრძელდეს 3 თვე და მეტი.

იმ შემთხვევაში, თუ პრეპარატის შიგნით მიღება შეუძლებელია, იგი ინიშნება ოყნის სახით: პრეპარატის 300 მლ იხსნება 700 მლ წყალში ან ფიზიოლოგიურ ხსნარში.

ჭარბი დოზირება:

სიმპტომები: შესაძლოა - დიარეა, ტკივილი მუცლის არეში.

მკურნალობა: პრეპარატის დოზის შემცირება ან მოხსნა.

ურთიერთქმედება სხვა სამკურნალო საშუალებებთან :

მედულაკ-WM-ის და ნაწლავში ხსნადი pH-დამოკიდებული გამოთავისუფლების მქონე პრეპარატების ერთდროული გამოყენებისას გასათვალისწინებელია, რომ ლაქტულოზა ამცირებს კუჭ-ნაწლავის შიგთავსის pH-ს და ცვლის ამ პრეპარატების გამოთავისუფლებას.

განსაკუთრებული მითითებები:

– დოზა, რომელიც ჩვეულებრივ გამოიყენება ყაბზობის დროს, არ უნდა წარმოადგენდეს პრობლემას შაქრიანი დიაბეტით დაავადებული პაციენტებისათვის. ასეთ ავადმყოფებში პრეპარატი სიფრთხილით ინიშნება ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის, პრეკომის/კომის მკურნალობისას.

– მეტეორიზმის (ჩვეულებრივ მეტეორიზმი ქრება თავისთავად მკურნალობიდან 2-3 დღის შემდეგ) თავიდან აცილების მიზნით გასტროკარდიალური სინდრომისას დოზის გაზრდა უნდა მოხდეს თანდათანობით.

– 2 დღის განმავლობაში თერაპიული ეფექტის არარსებობის ან მკურნალობის შემდეგ ყაბზობის განახლების შემთხვევაში პაციენტმა უნდა მიმართოს ექიმს.

– მაღალი დოზებით ხანგრძლივი მკურნალობისას (6 თვეზე მეტი) საჭიროა სისხლის შრატში ელექტროლიტების დონის რეგულარული კონტროლი.

პრეპარატის გამოყენება ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში:

მედულაკ- WM-ის გამოყენება  ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში არის უსაფრთხო.

ზემოქმედება ავტომობილისა და სხვა მექანიზმების მართვის უნარზე:

მედულაკი-WM  არ მოქმედებს ავტომობილის მართვის და იმ სამუშაოების შესრულების უნარზე, რომლებიც მოითხოვს ფსიქომოტორული რეაქციების სისწრაფეს.

შენახვის პირობები:

პრეპარატი ინახება შუქისგან დაცულ ადგილას არაუმეტეს 25°C  ტემპერატურაზე (გაყინვა დაუშვებელია).

პრეპარატი ინახება ბავშვებისათვის მიუწვდომელ ადგილას.

ვარგისიანობის ვადა:

3 წელი წარმოების თარიღიდან.

არ გამოიყენება ვარგისიანობის ვადის გასვლის შემდეგ.

ფლაკონის გახსნის შემდეგ სამკურნალო საშუალების გამოყენება შესაძლებელია 12 თვის განმავლობაში.

აფთიაქიდან გაცემის წესი:

რეცეპტის გარეშე.

საერთაშორისო დასახელება:

METHYLPREDNISOLONE

მწარმოებელი: PFAIZER, ბელგია

მოქმედი ნივთიერება: მეთილპრედნიზოლონი

კლინიკურ-ფარმაკოლოგიური ჯგუფი:

გლუკოკორტიკოსტეროიდი.

შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:

ტაბლეტები: შეფუთვაში 30 ც.

1 ტაბ.

მეთილპრედნიზოლონი .............. 4 მგ

ტაბლეტები: შეფუთვაში 50 ც.

1 ტაბ.

მეთილპრედნიზოლონი ...........    16 მგ

ფარმაკოლოგიური თვისებები:

პრეპარატი წარმოადგენს სინთეზურ გლუკოკორტიკოსტეროიდს, რომელსაც გააჩნია ანთების საწინააღმდეგო, ანტიალერგიული და იმუნოდეპრესიული აქტივობა.

პრეპარატის მოქმედების შედეგად ანთების კერის მიდამოში მცირდება იმუნოაქტიური უჯრედების რაოდენობა და ვაზოდილატაცია, ადგილი აქვს ლიზოსომური მემბრანების სტაბილიზაციას, ფაგოციტოზის დათრგუნვას, პროსტაგლანდინების პროდუქციის დაქვეითებას. 4 მგ მედროლის ანთების საწინააღმდეგო მოქმედება იდენტურია 20 მგ ჰიდროკორტიზონის მოქმედების. პრეპარატს გააჩნია მინიმალური მინერალოკორტიკოიდული აქტივობა (200 მგ მედროლი ექვივალენტურია 1 მგ დეზოქსიკორტიკოსტერონის).

მედროლი ხასიათდება კატაბოლური ეფექტით. იგი ამცირებს გლუკოზის უტილიზაციას პერიფერიული ქსოვილების მიერ, რაც იწვევს ჰიპერგლიკემიასა და გლუკოზურიას პირებში, რომელთაც გააჩნიათ მიდრეკილება შაქრიანი დიაბეტის განვითარებისადმი.

მედროლი ხელს უწყობს ლიპოლიზს, უმთავრესად, კიდურებში, აგრეთვე ხასიათდება ლიპოგენური მოქმედებით, რომელიც აშკარად არის გამოხატული თავის, კისრის და გულმკერდის მიდამოში, რაც იწვევს ცხიმების გადანაწილებას; პრეპარატმა  შესაძლებელია გამოიწვიოს ოსტეოპოროზი.

ფარმაკოკინეტიკა:

მედროლი პერორალურად მიღების შემდეგ აბსორბირდება წვრილ ნაწლავში.

პლაზმის ცილებს უკავშირდება პრეპარატის 40-90%. იგი მეტაბოლიზდება ღვიძლში. მისი ნახევარგამოყოფის პერიოდი შეადგენს 2-4 სთ-ს.  მედროლი გამოიყოფა თირკმელებით მეტაბოლიტის სახით.

ჩვენებები:

• ენდოკრინული დაავადებები, როგორიცაა თირკმელზედა ჯირკვლის ფუნქციის პირველადი და მეორადი უკმარისობა;
• თირკმელზედა ჯირკვლის თანდაყოლილი ჰიპოპლაზია;
• ჰიპერკალციემია (სიმსივნური დაავადების გამო);
• არაჩირქოვანი თირეოდიტი;
• რევმატიული დაავადების გამწვავების დროს გამოიყენება კომბინირებული თერაპიის შემადგენლობაში: რევმატოიდული ართრიტი, რევმატიული კარდიტი, ოსტეოართროზი, მწვავე და ქვემწვავე ბურსიტი, ტენდოსინოვიტი, პოდაგრული მწვავე ართრიტი, ფსორიაზული ართრიტი, მაანკილიზირებელი სპონდილიტი;
• კოლაგენური დაავადებების გამწვავების დროს, როგორიცაა: სისტემური წითელი მგლურა, სისტემური დერმატომიოზიტი. ან ამ დაავადებების შემანარჩუნებელი თერაპიისათვის;
• კანის მძიმე ფორმის დაავადებები, როგორიცაა მაგალითად: მულტიფორმული ერითემა, ექსფოლიატური დერმატიტი, ბულოზური ჰერპეტიფორმული დერმატიტი, მძიმე ფორმის სებორეული დერმატიტი და ფსორიაზი;
• მძიმე ფორმის ალერგიული დაავადებები, რომლებიც არ ექვემდებარებიან ჩვეულებრივ მკურნალობას, მათ შორის: ბრონქული ასთმა, მძიმე ფორმის კონტაქტური დერმატიტი, შრატისმიერი დაავადება;
• მძიმე ფორმის ალერგიული და ანთებითი დაავადებები თვალის დაზიანებით, მათ შორის ირიტები, ირიდოციკლიტები, ქორიორეტინიტები, დიფუზური უკანა უვეიტი, მხედველობის ნერვის ნევრიტი, კერატიტი, რქოვანას ალერგიული კუთხოვანი წყლულები;
• წყლულოვანი კოლიტისა და რეგიონული ენტერიტის გამწვავების ფაზაში გამოიყენება როგორც კომბინირებული თერაპიის ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილი;
• სასუნთქი ორგანოების დაავადებები, მათ შორის: სიმპტომური სარკოიდოზი, ფილტვების დისიმინირებული ან კეროვანი ტუბერკულოზი (ანტიტუბერკულოზურ ქიმიოთერაპიასთან კომბინაციაში), ლეფლერის სინდრომი, რომელიც არ ექვემდებარება მკურნალობის სხვა ფორმას);
• ჰემატოლოგიური დაავადებები: შეძენილი (აუტოიმუნური) ჰემოლიზური ანემია, მოზრდილებში, მეორადი თრომბოციტოპენია, ერითრობლასტოპენია (ერითროციტული ანემია), თანდაყოლილი (ერითროიდული) ჰიპოპლასტური ანემია, ლიმფომებისა და ლეიკოზის დროს პალიატური თერაპიის სახით;
• მოზრდილებში ლეიკოზები და ლიმფომები;
• ბავშვებში მწვავე ლეიკოზი;
• რეგიონული ენტერიტი;
• გაფანტული სკლეროზი გამწვავების ფაზაში;
• ორგანოს ტრანსპლანტაციის შედეგად გამოწვეული შენელებული რეაქციის პროფილაქტიკა;
• ნეფროზული სინდრომი;
• ტვინის შეშუპება, რომელიც გამოწვეულია ტვინის სიმსივნით;
• ტუბერკულოზური მენინგიტის დროს სუბარაქნოიდული ბლოკის საშიშროებით ანტიტუბერკულოზურ თერაპიასთან კომბინაციაში.

მიღების წესი და დოზირება:

მედროლის დოზა დგინდება ინდივიდუალურად დაავადების სიმძიმისა და პაციენტის მდგომარეობის მიხედვით.

მედროლის საწყისი დოზა დაავადების სიმძიმის მიხედვით დღეში შეადგენს 4-დან 48 მგ-მდე.

გაფანტული სკლეროზის დროს დოზა შეიძლება შეადგენდეს დღეში 200 მგ-ს; ტვინის შეშუპების დროს _ ერთხელ დღეში 200 მგ-ს ან 1 გ-ს;

ორგანოების ტრანსპლანტაციის დროს _ დღეში 7 მგ/კგ-მდე სხეულის წონის მიხედვით.

პრეპარტის მიღებიდან რამდენიმე ხნის განმავლობაში თუკი არ აღინიშნება სასურველი ეფექტი, მაშინ საჭიროა შევწყვიტოთ თანდათან პრეპარატის მიღება. სასურველი ეფექტის მიღების შემდეგ მედროლის საწყის დოზას თანდათან ამცირებენ სასურველი ეფექტის შენარჩუნებით. ადექვატური დოზის მიღწევის შემთხვევაში ხდება მასზე მუდმივი კონტროლი.

პაციენტის მდგომარეობის გათვალისწინებით ახდენენ დოზის კორექციას. შემანარჩუნებელ დოზად ტოვებენ მინიმალურ დოზას, რომელიც საჭიროა სასურველი კლინიკური ეფექტის მისაღებად. დოზის ადექვატურობაზე აწესებენ შესაბამის კონტროლს. კლინიკური სტატუსის ცვლილებებისას (რემისია ან გამწვავება, ინდივიდუალური მგრძნობელობის მომატება პრეპარატებზე) და/ან სტრესული სიტუაციებისას, რომლებიც ახდენენ ზეგავლენას პაციენტზე აწარმოებენ დოზის კორექციას. ზოგჯერ იყენებენ ალტერნატიულ თერაპიას, როდესაც პაციენტი დილას ღებულობს დღეგამოშვებით დოზას, რომელიც შეესაბამება დღიურ გაორმაგებულ დოზას (ხანგრძლივი მკურნალობისას სასურველი ეფექტის მისაღწევად და გვერდითი ეფექტების მინიმიზაციისათვის).

გვერდითი მოვლენები:

ენდოკრინული სისტემის მხრივ: მენსტრუალური ციკლის დარღვევა, იცენკო-კუშინგის სინდრომი, თირკმელზედა ჯირკვლის ფუნქციის ჰიპოფიზური დათრგუნვა, ნახშირწყლების მიმართ ტოლერანტობის დაქვეითება, სტეროიდული დიაბეტი, ცილების კატაბოლიზმის შედეგად გამოწვეული უარყოფითი აზოტოვანი ბალანსი, ბავშვებში სიმაღლეში ზრდის შეფერხება.

საყრდენ-მამოძრავებელი აპარატის მხრივ: სტეროიდული მიოპათია, კუნთების სისუსტე, ოსტეოპოროზი, პათოლოგიური მოტეხილობები, ძვლების ასეპტიური ნეკროზი.

ცნს-ის მხრივ: თავის ქალას შიდა წნევის მომატება, ნათხემის ფსევდოსიმსივნე, ფსიქიური დარღვევები, კრუნჩხვები.

მხედველობის ორგანოების მხრივ: უკანა სუბკაფსულური კატარაქტა, თვალშიდა წნევის მომატება, ეგზოფტალმი, თვალის მეორადი ინფექციები, რომლებიც გამოწვეულია სოკოებითა და ვირუსებით.

კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის მხრივ: პანკრეატიტი, ეზოფაგიტი, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ეროზიულ-წყლულოვანი დაზიანება, მოსალოდნელი სისხლდენით და პერფორაციით.

პრეპარატის მოქმედებით გამოწვეული იმუნოდეპრესიული გვერდითი მოვლენები: იმუნიტეტის დაქვეითება, ლატენტური და ოპორტუნისტული ინფექციების გამწვავება, ჭრილობის რეგენერაციის უნარის გაუარესება.

წყალ-ელექტროლიტური ბალანსის მხრივ: სითხისა და ნატრიუმის შეკავება, გულის უკმარისობა, კალიუმის ნაკლებობა, ჰიპოკალიემიური ალკალოზი.

გულ-სისხლძარღვთა სისტემების მხრივ: არტერიული ჰიპერტენზია, გულის უკმარისობა.

მეტაბოლური გვერდითი მოვლენების მხრივ: ცილების კატაბოლიზმის შედეგად აღინიშნება უარყოფითი აზოტოვანი ბალანსი.

უკუჩვენებები:

* სისტემური სოკოვანი დაავადებები;

* პრეპარატის მიმართ მომატებული მგრძნობელობა.

განსაკუთრებული მითითებები:

* მედროლით მკურნალობის დროს გართულებები მოსალოდნელია მისი მაღალი დოზით და ხანგრძლივი პერიოდით მკურნალობის შემთხვევაში, ამიტომ საჭიროა მოსალოდნელი სარგებელისა და რისკის გათვალისწინება თითოეული კონკრეტული შემთხვევის დროს.

* პრეპარატის მიღების დაწყება რეკომენდებულია დაბალი დოზით, ხოლო მისი შეწყვეტის აუცილებლობისას ეს პროცესი ხდება თანდათან.

* მედროლის გამოყენებისას მოსალოდნელია თირკმელზედა ჯირკვლის ქერქის უკმარისობის განვითარება, რომელიც პრეპარატის მიღების შეწყვეტიდან რამდენიმე თვის განმავლობაში აღინიშნება.

• * ამ და ყველა სხვა სტრესული მდგომარეობისას, რომელიც წარმოიშობა ამ პერიოდში გამოიყენება ჰორმონული თერაპიის და მინერალოკორტიკოიდული პრეპარატების კომბინაცია.

* პრეპარატის გამოყენებისას არ არის რეკომენდებული ვაქცინაციისა და იმუნიზაციის პროცედურის ჩატარება.

* ინაიდან ბავშვებში მედროლი იწვევს სიმაღლეში ზრდის დათრგუნვას, ამიტომ იგი გამოიყენება მხოლოდ აუცილებლობის შემთხვევაში.

* ციროზით დაავადებულ პაციენტებში მედროლის ეფექტი ვლინდება ძლიერად.

* თვალის ჰერპესული დაზიანების დრო მედროლი გამოიყენება სიფრთხილით, რათა არ განვითარდეს რქოვანას პერფორაცია.

* მედროლი სიფრთხილით გამოიყენება:

არასპეციფიკური წყლულოვანი კოლიტის დივერტიკულიტის, ნაწლავური ანასტომოზების არსებობისას, კუჭის და 12-გოჯა ნაწლავის აქტიური, ან ლატენტური წყლულოვანი დაავადების, ჩირქოვანი ინფექციების ან აბსცესების დროს, თირკმელების უკმარისობისას, არტერიული ჰიპერტენზიის, ოსტეოპოროზის მიასთენიის დროს. არასტაბილური, ან ფსიქოზური ტენდენციების მქონე პაციენტებში მედროლი აძლიერებს მათ ამ თვისებას.

* წყალ-ელექტროლიტური ბალანსის მხრივ გვერდითი მოვლენების შესამცირებლად ინიშნება დიეტა, შეზღუდული ნატრიუმით და მომატებული კალიუმის შემადგენლობით.

* ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში პრეპარატის მიღება შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც დედისათვის მოსალოდნელი სარგებელი მკვეთრად სჭარბობს ნაყოფზე მოსალოდნელი უარყოფითი მოქმედების რისკს.

* ბავშვებში, რომლებმაც მუცლად ყოფნის პერიოდში მიიღეს მედროლის მნიშვნელოვანი დოზა, საჭიროა ექიმის მიერ საგულდაგულო შემოწმების ჩატარება თირკმელზედა ჯირკვლის ფუნქციის უკმარისობის ნიშნების გამოსავლენად.

ჭარბი დოზირება:

მედროლის ერთდროული გამოყენება ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდულ საშუალებებთან ერთად, ზრდის სისხლდენის განვითარების რისკს ჰიპოპროთრომბინემიით შეპყრობილ პაციენტებში.

არ არსებობს მონაცემები მწვავე ინტოქსიკაციის შესახებ. პრეპარატი გამოიყოფა დიალიზის შედეგად.

შენახვის პირობები:

პრეპარატი ინახება სინათლისა და ბავშვებისაგან დაცულ ადგილას.

ვარგისიანობის ვადა: 5 წელი.

საერთაშორისო დასახელება:

DOXYCYCLINE

მწარმოებელი: MEDOCHEMIE

მოქმედი ნივთიერება: დოქსიციკლინი

კლინიკურ-ფარმაკოლოგიური ჯგუფი:

ანტიბიოტიკი; ტეტრაციკლინი

შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:

კაფსულები: შეფუთვაში 10 და 100 ც.

1 კაფს.

დოქსიციკლინი  ...........  100 მგ

ვრცლად ზადორინი

მწარმოებელი: DARNITSA

კლინიკურ-ფარმაკოლოგიური ჯგუფი:

ქრონიკული ალკოჰოლიზმის სამკურნალო საშუალება

შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:

პაკეტი N1

გრანულები პერორალური მიღებისათვის:

პაკეტი 1 ც.

1 პაკ.

გლუკოზა ........................    17.5 გ

პაკეტი N2

გრანულები პერორალური მიღებისათვის:

პაკეტი 1 ც.

1 პაკ.

ამინოძმარმჟავა (გლიცინი) ......... 7 გ

ნატრიუმის ფორმიატი ............  3.5 გ

ფარმაკოლოგიური თვისებები:

ფარმაკოდინამიკა:

მედიქრონალ-დარნიცა წარმოადგენს ქრონიკული ალკოჰოლიზმის სამკურნალო პათოგენეტიკურ საშუალებას. მოქმედების მექანიზმი განპირობებულია ალკოჰოლის ცვლაზე გავლენით, კერძოდ ძმრის ალდეჰიდის შეკვრით – ეთანოლის დამჟავების პროდუქტი. პეპარატი აძლიერებს კატექოლამინების, განსაკუთრებით ნორადრენალინის სინთეზს, რაც აუმჯობესებს მედიაციის პროცესებს, სტიმულირებს ლიმბიკო-რეტიკულარულ კომპლექსს, ზრდის თავის ტვინის ფუნქციონალურ აქტივობას.

ფარმაკოკინეტიკა: აღწერილი არ არის.

ჩვენებები:

მედიქრონალ-დარნიცა რეკომენდებულია მწვავე ალკოჰოლური და აბსტინენტური მდგომარეობების მოსახსნელად და ფიზიკური დამოკიდებულების ასარიდებლად ქრონიკული ალკოჰოლიზმისას. ასევე გამოიყენება ალკოჰოლიზმის მეორადი პროფილაქტიკისათვის.

მიღების წესი და დოზირება:

მედიქრონალ-დარნიცას უნიშნავენ უფროსებს შინაგანად ჭამის შემდეგ, ორივე პაკეტის (N1 და N2) შიგთავსის წინასწარ 1/2-3/4 თბილი წყლით ჭიქაში გაზავებით. ერთჯერადი დოზა შეადგენს 28.5 გ (ორივე პაკეტის კომპონენტების საერთო მასა).

მწვავე ალკოჰოლური და აბსტინენტური მდგომარეობების მოსახსნელად პრეპარატს იყენებენ პირველ დღეს 1-2-ჯერ დღეში დოზით 28.5 გ, შემდეგი 2-3 დღე – 28.5 გ ერთხელ დღეში.

ქრონიკული ალკოჰოლიზმის მკურნალობისას და ალკოჰოლიზმის მეორადი პროფილაქტიკის საჭიროებისას პრეპარატს ნიშნავენ ყოველდღიურად თითო შეფუთვა (28.5 გ) 7 დღის განმავლობაში, სულ 3 კურსი მათ შორის შუალედური სამდღიანი შესვენებებით..

გვერდითი მოქმედება:

მედიქრონალ-დარნიცა კარგად აიტანება. ცალკეულ შემთხვევებში შესაძლოა გამოვლინდეს კანის ქავილი, რომლის გამოვლინებისას პრეპარატის დოზას ამცირებენ.

უკუჩვენებები:

* შაქრიანი დიაბეტის მძიმე ფორმები.

ურთიერთმოქმედება სხვა სამკურნალო საშუალებებთან:

მედიქრონალ-დარნიცას ურთიერთმოქმედება სხვა სამკურნალო პრეპარატებთან გამოვლენილი არ არის.

ჭარბი დოზირება:

პრეპარატის ჭარბი დოზის შესახებ ცნობილი არ არის.

განსაკუთრებული მითითებები:

პრეპარატის დოზის ნებისმიერი ცვლილება უნდა მოხდეს ექიმის კონტროლის ქვეშ.

კლინიკური მონაცემები ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში პრეპარატის გამოყნების უსაფრთხოების შესახებ არ არსებობს.

შენახვის პირობები:

შეინახეთ მშრალ, ბავშვებისათვის მიუწვდომელ ადგილას.

ვარგისიანობის ვადა – 3 წელი.