ტილჭირი – Aconnitum Nasutum Fisch – аконит носатый

ბაიასებრთა ოჯახის მრავალწლოვანი, მომრგვალო ტუბერებიანი ბალახია. მისი საკმაოდ ლურჯი ან მუქი იისფერი ყვავილები აღმამდგომ კენწრულ ყვავილებადაა შეკრებილი. ყვავილსაფარი 5 ფოთლისაგან შედგება, რომელთაგან სულ ზედა მუზარადისებურადაა ჩამოფარებული და ირიბად ძირს დახრილი ან ჰორიზონტალურ მდგომარეობაში მყოფი კარგად გამოსახული ნისკარტითაა დაბოლოებული.
ტილჭირი საერთოდ შეუბუსავი მცენარეა, მაგრამ ზოგ ეგზემპლარს ყვავილედის მოკლე ბეწვით შებუსვა ემჩნევა. ნაყოფი 3 ფოთლურისაგან შედგება, რომელიც უფრო ხშირად შიშველია, ზოგ ეგზემპლარს ფოთლურების ურთიერთ შერწყმის გამომსახველი ნაკერის შებუსვა ემჩნევა.
ტილჭირის სიმაღლე 50-120 სმ ფარგნლებში მერყეობს; ღეროს ზედა ნაწილი ხშირად დატოტვილია. საკმაოდ გრძელყუნწიანი, 5 სეგმენტად თათისებრ დაყოფილი ფოთლები ღეროზე მორიგეობითაა განლაგებული, სეგმენტი განიერ ლანცეტისებრია და შორშორს ღრმადაა დაკბილული.
ყვავილობს ივლის-აგვისტოში, გავრცელებულია საქართველოში თითქმის ყველგან. უმთავრესად გვხვდება სუბალპური სარტყლის ტენიან წიწვოვან ტყეებსა და შამბნარებში. ტყეში უმთავრესად ნაკადულების პირას იზრდება.
მუქი ლურჯი, მუზარადისებრი, მსხვილი ყვავილებით და ორიგინალური ფორმის ფოთლებით ტილჭირი ლამაზი შესახედაობისაა და კარგია დაჩრდილული ადგილების გასამშვენიერებლად.
აღსანიშნავია ამ მცენარის ძლიერი შხამიანობა. შხამკალოიდებს ყველაზე მეტად ტუბერები შეიცავს. ალკალოიდ აკონიტინის შემცველობა მათში 1,8%-მდე აღწევს.
მთლიანად მცენარე ძლიერი შხამიანობით ყვავილობის ფაზაში გამოირჩევა. მომწამვლელი თვისებით ფრიად საშიშია როგორც ცხოველების, ასევე ადამიანებისათვისაც. ამ მცენარით მოწამვლის უშუალო შედეგია მთელი ორგანიზმის დაჩირქებული დამბლა, რომელიც გარდაუვალი სიკვდილით მთავრდება. შხამინია როგორც ნედლი, ასევე გამხმარიც, მისი 300-400 გ ნედლი ფესვი სასიკვდილო დოზაა ცხენისათვის. საქონელი ეცემა მცენარის მიღებიდან 14 საათის განმავალობაში.
სპეციალური ცდებით დადგენილია, რომ 14-16 გ ტილჭირი საკმაოა თხის მოსაკლავად. ამ ბალახით მოწამლული საქონლის ხორციც მოშხამული და საჭმელად უვარგისია. ტილჭირს საქონელი საერთოდ არ ეტანება, მაგრამ თუ ტყეში სხვა ბალახი ნაკლებადაა, მოსალოდნელია საქონელმა პირი წაატანოს მას; ძლიერ მცირე დოზით მიღებული ბალახი საქონლის დაცემას არ იწვევს, მაგრამ ხანგრძლივ აავადებს მომნელებელი სისტემის მოშლით.
უკიდურესი შხამიანობა ძლიერ ზღუდავს ტილჭირის სამკურნალოდ გამოყენებას. მიუხედავად ამისა ტილჭირის სხვადასხვა სახეობები დიდი სიფრთხილით გამოყენებას მაინც პოულობს მედიცინაში. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ მსოფლიოში სამასამდე სახეობაა ცნობილი და მათი უმეტესობა ტოქსიკური თვისებისაა.
ტილჭირი ფართოდ გამოიყენება ჰომეოპატიაში სისხლდენისა და ლორწოვანი გარსების კატარალური დაავადებების დროს.
რუსულ ხალხურ მედიცინაში იგი ცნობილია როგორც გარეგანსახმარი ტკივილგამაყუჩებელი საშუალება. ფრიად ეფექტურად მიიჩნევენ რევმატული ტკივილების საწინააღმდეგოდ. ტუბერების სპირტზე ნაყენით იზელენ რევმატული ტკივილებით შეპყრობილ სახსრებსა და კუნთებს. რამოდენიმე შეზელვის შემდეგ მტკივნეული იარები ჩნდება. ასეთ შემთხვევაში ნაყენის ხმარებს წყვეტენ, მორჩენამდე. შემდეგ კვლავ იმეორებენ შეზელვის პროცედურებსა. მეორედაც მოსალოდნელია მტკივნეული იარების განვითარება. ამ დროსაც აუცილებლად წყვეტენ ნაყენის გამოყენებას, მათ სრულ მორჩენამდე. შემდგომში გაგრძელებული შეზელვის პროცედურებით უკვე მოსალოდნელი აღარაა იარების გაჩენა.
ტიბეტურ მედიცინაში ზოგი სახეობის ტილჭირის ფხვნილის სხვა ბალახებთან შერევით ციმბირის წყლულსა და ფილტვების ანთებას მკურნალობენ. ჩინეთში ტილჭირი პოპულარულია როგორც კიბოსა და სხვა დაავადებების საწინააღმდეგო საშუალებათა შემადგენელი ნაწილი.
ტილჭირის ტუბერების სპირტზე ნაყენი გამოიყენება როგორც ტკივილგამაყუჩებელი საშუალება მწვავე ტკივილების დროს (სამწვერა ნერვის ნევრალგია, რევმატული ტკივილები კუნთებსა და სახსრებში, გაციებით გამოწვეული დაავადებები). იგი ეფექტურად მოქმედ, მაგრამ საშიშ საშუალებად მიაჩნიათ მაღალი ტოქსიკურობის გამო. მედიკოსთა რეკომენდაციით ტილჭირის სპირტზე ნაყენის თერაპიული დოზებია 0,002-0,003 მგ 2-3-ჯერ დღეში. გამოიყენება აუცილებლად ექიმის მეთვალყურეობით.
ხალხურ მედიცინაში ტილჭირის ფოთლების და ტუბერების წყლით გამონაწვლილი გამოიყენება სველი საფენების სახით რევმატიზმის, იშიასის და ავთვისებიანი სიმსივნის დროს.
ტილჭირის ფხვნილი და ნახარში წარმატებით გამოიყენება სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მავნე მწერების წინააღმდეგ.

სვია – Humulus lupulus – Хмель обыкновенная

სვია მრავალწლიანი, ხვიარა ბალახოვანი მცენარეა კანაფისებრთა ოჯახიდან, მრავალწლიანი, გრძელი ფესურით. ღეროები ერთწლიანია, ექვსკუთხა, ხვიარა, ყოველწლიურად ამოდიან ფესურას კვირტებიდან, სწრაფად იზრდებიან, ყვავილობის დასაწყისისათვის 6-7 მ სიმაღლისაა. ფოთლები მოპირისპირეა, გრძელყუნწიანი, მთლიანი ან სამ-ხუთჯერ დანაკვთული, კიდეები ხერხისებრი. ორსქესიანი მცენარეა, ყვავილები წვრილი აქვს. მტვრიანიანი ყვავილები საგველაადა შეკრებილი და ფოთლის უბეებშია მოთავსებული, ბუტკოიანი ყვავილები კი დაფარულია კრამიტისებურად განლაგებული ფურცლებით, რომლებიც გრძელ (1,5-2 სმ) ყვავილედს ქმნიან. ეს თანაყვავილედი გირჩია, ნაყოფი _ დაბრტყელებული, ერთთესლა კაკლუჭაა.
სვია ყვავილობს ივნის-აგვისტოში, ნაყოფი მწიფდება ივლის-სექტემბერში.
საქართველოში იგი ფართოდაა გავრცელებული, ამრავლებენ კიდევაც ბოსტნებსა და საბაღე ნაკვეთებში, ლუდის გამოსახდელად, სამრეწველო მიზნებისათვის.
სამკურნალოდ გამოიყენება მდედრობითი გირჩები. მათ აგროვებენ ხელით, გლეჯენ 2 სმ-ის სიგრძის ყუნწით, სიმწიფის პერიოდში, როდესაც გირჩები მოოქროსფრო-მწვანეა. შემოსულ გირჩებს სწრაფად ახმობენ ჩრდილში, მზისგან დაცულ ადგილას.
შეიცავს მწარე ნივთიერება ლუპუოინს, ეთერზეთს, რომლის შემადგენლობაში შედის მირცენოდი, ჰუმულენი, ფარნეზენი. გარდა აღნიშნულისა, გირჩებში ნაპოვნია ალკალოიდი ჰუმულინი, ჰორმონები, ქლოროგენის, ვალერიანის მჟავები, ფლავონური გლიკოზიდები, საღებავი, ფისოვანი ნივთიერებები, ვიტამინები და სხვა.
გირჩებში არსებული ლიპულინი დამამშვიდებელ გავლენას ახდენს ცენტრალურ ნერვულ სისტემაზე. ფლავონოიდები, ჰორმონები და ვიტამინები განაპირობებენ მის ანთების საწინააღმდეგო მოქმედებას, კარგად მოქმედებენ წყლულოვან დაავადებებზე, ამაგრებენ კაპილარებს. მათ გააჩნიათ აგრეთვე ჰიპოსენსიბილური და ტკივილგამაყუჩებელი თვისება.
არის ცნობები იმის შესახებ, რომ გირჩებს ახასიათებთ ესტროგენური აქტივობა.
გირჩებისაგან დამზადებული ექსტრაქტები ფართოდ გამოიყენება კოსმეტიკასა და დერმატოლოგიურ პრაქტიკაში. მრეწველობა მათ ბაზაზე უშვებს რიგ სამკურნალო მალამოებსა და ხსნარებს ქერტლის საწინააღმდეგოდ, თმის ძირების გასამაგრებლად, დერმატიტების და ფერისმჭამელების სამკურნალოდ.
გირჩების წყლიანი ნაყენი გამოიყენება მადის მომგვრელ საშუალებად, კუჭ-ნაწლავების ტრაქტის მოსაწესრიგებლად, კატარის, გასტროენტერიტების სამკურნალოდ. მას ხმარობენ აგრეთვე როგორც შარდმდენ და ანთების საწინააღმდეგო საშუალებას შარდის ბუშტისა და თირკმელების ანთების, ნაღვლის ბუშტისა და ღვიძლის დაავადების დროს (1 სუფრის კვზი 3-ჯერ დღეში). მის ნაყენს ხშირად იყენებენ ნერვული აგზნების, უძილობის დროს, ამ შემთხვევაში ნაყენს შემდეგნაირად ამზადებენ: 2 ჩაის კოვზ დაქუცმაცებულ გირჩას ასხამენ 1 ჩაის ჭიქა მდუღარეს, გააჩერებენ 20-30 წუთი, სვამენ თბილს საღამოს, ძილის წინ.
გირჩებისაგან დამზადებული ნაყენებითა და ნახარშებით იბანენ თავს ადრეული გამელოტებისა და ქერტლის საწინააღმდეგოდ. ნაყენების და ნახარშების საფენები გამოიყენება როგორც ტკივილგამაყუჩებელი საშუალება დაჟეჟილობის, ნიკრისის ქარების რევმატიული ტკივილების, წყლულების, ეგზემის, კანის ანთების დროს.
არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ გირჩები შხამიანია და მისი ნაყენების დიდი დოზებით მიღებამ შესაძლოა გამოიწვიოს პირღებინება, ტკივილები მუცლის არეში, თავის ტკივილი, დამტვრეულობისა და საერთო სისუსტის გრძნობა.
ნახარშის მოსამზადებლად 1 სუფრის კოვზი დაქუცმაცებული გირჩები მოათავსეთ მომინანქრებულ ჭურჭელში. დაასხით 200 მლ (1 ჩაის ჭიქა) მდუღარე წყალი და გააცხელეთ წყლის აბაზანაში 15 წუთი. გააცივეთ 45 წუთის განმავლობაში ოთახის ტემპერატურაზე, გადაწურეთ, შეავსეთ საწყის მოცულობამდე (200 მლ-მდე). მიიღეთ 1/4 ჭიქა 3-4-ჯერ დღეში ჭამის წინ.
გარეგანი საფენებისთვის ამ ნაყენებით ასველებენ დოლბანდს და იფენენ მტკივან ადგილებზე.
ბულგარელი მედიკოსების აზრით სვიის გირჩების შემადგენლობაში შემავალი ფენოლის მოქმედებითაა განპირობებული მისი დიურეტიკული ეფექტი. კარგი სამკურნალო თვისებები გააჩნია კლიმაქტერული დარღვევების, უძილობის, ნერვული აღგზნების დროს.
ხალხურ მედიცინაში რეკომენდირებულია სვიის გირჩებით ავსებული ბალიშების ხმარება ძილის გაუმჯობესებისათვის. მათივე რეკომენდაციით ნაყენის მომზადება ცივი სახითაც შეიძლება. ამისათვის 1-2 ჩაის კოვზ დაქუცმაცებულ გირჩებს დაასხით 1 ჩაის ჭიქა ცივი წყალი, გააჩერეთ 12-42 სთ, გადაწურეთ და მიიღეთ ყლუპებით საღამოს, ძილის წინ.

სელიჭა – Linaria Vulgaris Mill – Льнянка обыкновенная

შავწამალასებრთა ოჯახში შედის. სწორმდგომღეროიანი, 90 სმ-მდე სიმაღლის, მრავალწლიანი მცენარეა. ხაზურ-ლანცეტა ან ხაზურ, მახვილწვერიანი, შიშველი, 2-7 მმ სიგრძის მჯდომარე ფოთლები ღეროზე მორიგეობითაა განწყობილი. ორტუჩა, დეზიანი, ქვედა ტუჩზე კაშკაშა ნარინჯისფერამონაბურცვიანი (ზოჯერ ამონაბურცვი კაშკაშა ყვითელია), ყვითელი ყვავილები, აღმმადგომ კენწრულ მჭიდრო მტევანშია შეკრებილი. ყვავილობს ივნისიდან სექტემბრამდე. ოვალური კოლოფა ნაყოფი ჯამზე ორჯერ უფრო გრძელია. შავი თესლები ბადროსებრია სიფრიფნა არშიით.
იზრდება მთის შუა სარტყლამდე მთის ტყიან ზონაში, როგორც სარეველა და რუდელარული მცენარე მდელოებსა და მინდვრებზე, ტყისპირებში, გზებისა და ბილიკების პირას საქართველოს ყველა რაიონში. მართალია ვრცელი არეალით ხასიათდება, მაგრამ სელიჭას მარაგი არც თუ დიდია.
სელიჭას ღერო და ფოთლები ალკალოიდ პეგანინს შეიცავს, გარდა ამისა, მოიპოვება ფოანიდური გლიკოზიდების (ლინაონი და სხვ.) ფიტოსტერინი, ასკორბინის მჟავა, კაროტინი, ორგანული მჟავები.
სელიჭას ექსტრაქტის ექსპერიმენტულმა შესწავლამ ცხოველებში გამოავლინა მისი გამხსნელი თვისება. ექსტრაქტის გამოყენებამ ნაწლავთა ატონიით, მეტეროიზმითა და ხანგრძლივი კუჭშეკრულობით შეპყრობილ ავადმყოფებში დადებითი შედეგები გამოიღო.
სელიჭას ფოთლებიდან მიღებულმა ალკალოიდმა პეგანინმა 0,01 გ. დოზით დღეშ სამჯერ, 30 დღის განმავლობაში განაპირობა იმ ავადმყოფთა საერთო მდგომარეობის გაუმჯობესება, რომელთაც მუსკულატურის პროგრესული დისტროფია ჰქონდათ, გაიზარდა მუსკულატურის ძალა, კიდურების სახსრებში გაიზარდა აქტიურ მოძრაობათა მოცულობა.
მიოპატიით ავადმყოფთა პეგანინით მკურნალობისას 3 კვირის შემდეგ აღინიშნა ძალის მომატება კიდურების მუსკულებში, გაიზარდა მოძრაობის უნარი და სხვა.
ხალხურ მედიცინაში სელიჭას საფაღარათო და შარდმდენ საშუალებად იყენებენ. ერთ მუჭა აყვავებულ სელიჭას 1 ჭიქა მდუღარე წყალს ასხამენ, დგამენ რამოდენიმე წუთს, წურავენ, გემოვნებით უმატებენ შაქარს და თითო სუფრის კოვზს იღებენ ყოველ 1 ან 2 საათში. სელიჭას თესლის ნახარშს ამზადებენ თანაფარდობით: 15-30 გ 1 ლ მდუღარე წყალზე და თითო ჩაის კოვზს იღებენ დღეში რამდენიმეჯერ, როგორც საფაღარათო და ნაღვლისდენის გამაძლიერებელ საშუალებას.
40,0 გ სელიჭას 1 ლ მდუღარე წყალზე დაყენებულ ჩაის ღვიძლის სამკურნალოდ ხმარობენ. სელიჭას იღებენ აგრეთვე ბუასილის დროს მალამოს სახით: 1 ნაწილი სელიჭას ყვავილები, 1 ნაწილი მუხის ქერქი, 1 ნაწილი წყლის წიწაკა (წალკი). ყოველივე ამას ერთმანეთში ურევენ, 12 საათის განმავლობაში აყენებენ გამდნარ ღორის ქონზე (ე.ი. გამდნარ ქონში ურევენ), დროდადრო ურევენ, შემდეგ აცხელებენ და წურავენ. მალამოთი ჟღენთავენ დოლბანდის ნაჭერს და იგი სწორ ნაწლავში შეყავთ 4-5 საათით. აღინიშნება ტკივილების გაყუჩება და ანთებითი მოვლენების შემცირება. სისხლისდენის შეჩერება. სელიჭას ნახარშის მოსამზადებლად იღებენ 20,0 გ ბალახს, რომელსც 0,5 მმ სიგრძის ნაწილებად აქუცმაცებენ, ასხამენ ოთახის ტემპერატურის 1 ლ წყალს, ადუღებენ 30 წუთს, მაშინვე წურავენ რომელსაც შარდმდენ და ნაღველისდენის გამაძლიერებელ საშუალებად იყენებენ.
აღსანიშნავია სელიჭას ბუასილის საწინააღმდეგო ეფექტიც. ამ მიზნით გამოიყენება მალამო, რომელსაც შემდეგნაირად ამზადებენ: 2 ნაწილ ბალახს 5 ნაწილ ღორის ქონში აცხელებენ, წურავენ და მალამოს იცხებენ ბუასილურ გამონაზარდებზე (სწორი ნაწლავის კიდეზე გარეთ გამოსულ მსხვილ მეჭეჭისებრ გამონაზარდებზე). ამავე მალამოთი სარგებლობენ ეგზემის მკურნალობაში, აგრეთვე სირსველის წინააღმდეგაც.
სელიჭას მოსახლეობა ოთახის მწერების მოსასპობადაც იყენებს, ე.ი. მას ინსექტიციდური თვისებაც გააჩნია, ამ მიზნით ნედლ ბალახს იყენებენ. იგი ცხენებისათვის საწამლავი ბალახია.
სელიჭას ჩაის (40,0 გ 1 ლ მდუღარე წყალზე) სვამენ ნაწლავთა გაბერვისა და ღვიძლის დაავადებათა დროს. სიყვითლის დროს ნეგოსთან შერევით, ორივე 15-15 გ. 10 გ სიმინდის "ულვაშის" დამატებით. ყველა ამ ნარევს, 40,0 გ. იღებენ 1 ლ წყალზე. ამავე ნარევს წყლით გამონაწვლილის სახით იღებენ თირკმლების სამკურნალოდ (ჩაი მთელი ღამე იდგმება თბილ ღუმელში და დილით იწურება).
წყლიანი ნაყენი გამონაწვლილი შემდეგი ნარევისაა: 1 ნაწილი სელიჭა, 1 ნაწილი ღიღილოს ფურცლები, 1 ნაწილი კორდისკბილა. ამ ნარევს ასხამენ მდუღარე წყალს და 8 საათს დგამენ. ამ ხსნარში დასველებულ ნაჭერს ანთებინ თვალებზე იფენენ. შველის სიყვითლის დროს თვალებში არსებული დაჩირქებებს და საერთოდ მხედველობას აუმჯობესებს. ამ პროცედურების კეთებას ავტორი მთელი თვეების განმავლობაში ურჩევს სრული სისუფთავის დაცვით ამავე სითხის თვალში ჩაწვეთებითაც. დადებითი შედეგი მხოლოდ ხანგრძლივი პროცედურების შემდეგ შეიმჩნევა.

სამფერა ია – Viola tricolor – Фиалка трехцветная (Анютины глазки)

სამფერა ია ანუ იაჟუჟუნა ყვავილობს აპრილის ბოლოდან შემოდგომამდე. მისი არასწორი ფორმის ყვავილის ფურცლები შეფერილია სხვადასხვანაირად: ორი ზედა – მელნისფერი ან ლურჯია, სხვადასხვა ელფერით, ქვედა სამი – თეთრია ან ყვითელი. ყვავილის შუაგულიდან როგორც სხივები გამოდიან მუქი ხაზები. ყვავილის ლამაზმა ფორმამ და უცნაურმა შეფერილობამ თავიდანვე მიიქცია მეყვავილეთა ყურადღება. დაიწყეს ბაღებში დეკორატიული ჯიშების გამოყვანა, რომლებიც ერთმანეთისაგან განსხვავდებოდნენ ყვავილის სიდიდითა და შეფერილობით. ასი წლის განმავლობაში მეყვავილეებმა მიაღწიეს მნიშვნელოვან წარმატებებს.
სამფერა ია განეკუთვნება იისებრთა ოჯახს. იგი ერთი ან ორწლიანი ბალახოვანი მცენარეა წვრილი ფესვით. ღერო დატოტვილია, შიგნით ღრუ, სიმაღლით 10-30 სმ. ხშირად ფესვიდან რამდენიმე სწორმდგომი ან მიწაზე გართხმული ღერო ვითარდება. ფოთლები მორიგეობითია, მარტივი, შიშველი, მსხვილი. ქვედა ფოთლები მომრგვალო-გულისებრია, საკმაოდ გრძელი ყუნწით. თანაფოთლები მსხვილია, ფრთისებრ განკვეთილი და სხედან წყვილ-წყვილად ფოთლის უბეებში. ღეროები და ტოტები თავდება მარტოული ყვავილებით.
ყვავილები არასწორია, სხედან გრძელ სამ-ოთხწახნაგოვან, ბოლოში გადაღუნულ ყუნწზე. ჯამი ხუთფოთლიანია, მწვანე, დაყვავილების შემდეგ არ ცვივა, გვირგვინი ხუთფურცლიანია, ქვედა ფურცელს გვირგვინის ბოლოში აქვს დეზი, რომელიც ორჯერ უფრო გრძელია, ვიდრე ჯამის გამონაზარდი; მტვრიანა 5, წვერში ნარინჯისფერ-ყვითელი გამონაზარდით, 2 ქვედა მტვრიანას აქვს ერთი ოდნავ გადაღუნული მომწვანო დეზი, რომელიც მოთავსებულია ქვედა ფოთლის დეზში. ბუტკო ერთი, ზედანასკვით ფუძესთან გადაღუნული, ხოლო ზევითა მხარეს ქინძისთავისმაგვარი გაგანიერებული მოყვითალო სვეტით. დინგი წარმოადგენს დოქის ფორმის ჩაღრმავებას, რომელსაც აპკისებრი თავსახური აქვს. ნაყოფი – მომრგვალო-სამწახნაგოვანი ერთბუდიანი კოლოფია, რომელსაც გარს აკრავს ჯამი (სამი საგდულით იხსნება), თესლი მოგრძოკვერცხისებრია, რუხი, მბრწყინავი, ნედლ ბალახს აქვს მოტკბო-ლორწოვანი გემო, მშრალ ბალახს გემო თითქმის არ აქვს.
სამფერა ია იზრდება მინდვრებში, მდელოებში, ფერდობებზე, როგორც სარეველა.
ნედლეულად აგროვებენ სამფერა იას ბალახს. შეგროვება ხდება ზაფხულში, ყვავილობის პერიოდში. მთელ მცენარეს ჭრიან მიწის ზედაპირიდან ოდნავ მაღლა და აშრობენ ჩრდილში. არასასურველია რომ ნედლეულს შეყვეს დიდი რაოდენობით მწიფე ნაყოფი და დაყვავილებული ყვავილები.
სამფერა იას ბალახი შეიცავს საპონინებს, გლიკოზიდებს, ყვითელ პიგმენტ ვიოლაკვერცეტინს, ვიტამინ C-ს და კაროტინს. მელნისფერ ფურცლებში აღმოჩენილია ანტოციანი ვიოლანინი.
საპონინების წყალობით მცენარეს აქვს ამოსახველებელი თვისებები. მცენარე შედის საყმაწვილო სენის საწინააღმდეგო ნარევში. მას იყენებენ აგრეთვე ეგზემისა და კანზე გამონაყარის დროს. საყმაწვილოს სენის დროს მის ნახარშს სვამენ, ხოლო გარედან იკეთებენ აბაზანებს და საფენებს. მის ნახარაშს იყენებენ როგორც სისხლისდენის შემაჩერებელ, შარდმდენ და ოფლმდენ საშუალებას.
სამფერა იის ნახარშის მისაღებად აიღეთ 20 გრ მცენარე, დაასხით 200 მლ (1 ჩაის ჭიქა) წყალი, ადუღეთ ნელ ცეცხლზე 15 წთ, გააცივეთ 45 წთ-ის განმავლობაში, გაწურეთ, დაასხით ანადუღარი წყალი საწყისი მოცულობის (200 მლ) მიღებამდე. შეინახეთ გრილ, ბნელ ადგილას არაუმეტეს 2 დღე-ღამისა. მიიღეთ თითო სუფრის კოვზი დღეში 3-4-ჯერ.

სალბი – Salvia officinalis – Шалфей лекарственный

სალბი მრავალწლიანი ნახევრადბუჩქოვანი მცენარეა ტუჩოსანთა ოჯახიდან, სიმაღლით 20-80 სმ, იშვიათად 100 სმ. ფესვი ძლიერია, მერქნისებრი. ღეროები დატოტვილია, ქვემოთ მერქნისებრი. განვითარების პირველ წელს ქვემოთ ოთხწახნაგოვანია, ღეროს ძირში მოკლე, ხშირფოთლებიანი ყლორტებით. ფოთლები მოგრძოა, მოპირისპირე, ყუნწიანი, სიგრძით 2-8 სმ, სიგანით 0,8-2,5 სმ, ნაოჭიანი, შებუსული, განსაკუთრებით ქვედა მხრიდან, მონაცრისფრო-მწვანე. ვეგეტაციის დამთავრების შემდეგ ფოთლები იცვლიან ფერს მოვერცხლისფრო-ნაცრისფრად. ყვავილედი მარტივია ან დატოტვილი 6-7 ათყვავილოვანი ცრუ რგოლით. მოლურჯო-იისსფერი ყვავილები სხედან თანაყვავილედების უბეებში. ნაყოფი იშლება ოთხ ერთთესლიან კაკლუჭად. ყვავილობს მაის-ივნისში.
ნედლეულის შეგროვებას აწარმოებენ ნაყოფის შემოსვლის დროს, ივლისის დასაწყისიდან ოქტომბრამდე. ამ დროს ფოთლებში ეთერზეთის მეტი რაოდენობაა, აშრობენ ჰაერზე, მზეზე ან ჩრდილში 40-50 სმ სისქეზე გაშლილს. შემდეგ გამშრალ ბალახს აცლიან ფოთლებს და ინახავენ მშრალ ადგილას არაუმეტეს 1,5 წლისა.
სალბის ყველა ნაწილი (ღერო, ფოთლები, ყვავილები), შეიცავს ეთერზეთს, ფოთლებში აგრეთვე არის ალკალოიდები, სათრიმლავი ნივთიერებები, ურსოლის, ოლეანოლის მჟავები, პარადიფენოლი, B ჯგუფის ვიტამინები.
სალბის ნაყენებსა და ნახარშებს ძირითადად იყენებენ როგორც ანთების საწინააღმდეგო ბაქტერიოსტატიკური თვისებების, მადეზინფიცირებელ საშუალებას პირის ღრუში და ყელში გამოსავლებად სტომატიტების, ზედა სასუნთქი გზების კატარის დროს. ხალხურ მედიცინაში სალბის ფოთლები გამოიყენება გასტრიტების, კოლიტის, ღვიძლის, თირკმელების დაავადების, ბრონქიტების დროს, აგრეთვე როგორც ამოსახველებელი, ხველის შემარბილებელი, შარდმდენი საშუალება.
სალბის ნაყენის მისაღებად 10 გრ (2 სუფრის კოვზი) ნედლეული მოათავსეთ მომინანქრებულ ჭურჭელში, დაასხით 200 მლ (1 ჩაის ჭიქა) ცხელი ანადუღარი წყალი, გააცხელეთ მდუღარე წყლის აბაზანაში 15 წთ, შემდეგ გააცივეთ 45 წთ, გადაწურეთ, დარჩენილი მასა გამოწურეთ. მიღებული ნაყენი გააზავეთ ანადუღარი წყლით საწყისი მოცულობის (200 მლ) მიღებამდე. შეინახეთ გრილ ადგილზე არაუმეტეს 2 დღე-ღამისა. გამოიყენება პირის ღრუში, ყელში გამოსავლებად. სალბის ნაყენში დასველებული დოლბანდის საფენები გამოიყენება კანის დაზიანების, ჭრილობების, დამწვრობის, მოყინვის დროს.
თვლიან, რომ სალბის ნაყენის მიღება ამცირებს ოფლის გამოყოფას. ამიტომ ურჩევენ მის მიღებას ძლიერი ოფლიანობის შემთხვევაში, განსაკუთრებით კლიმაქტერულ პერიოდში.
მის ნაყენს იყენებენ აგრეთვე როგორც კოსმეტიკურ საშუალებას ფერისმჭამელების სამკურნალოდ. ამისათვის ნაყენს შემდეგნაირად ამზადებენ: 1 ჩაის კოვზ დაქუცმაცებულ ფოთოლს ასხამენ 1 ჩაის ჭიქა მდუღარეს, ადუღებენ არაუმეტეს 5 წუთისა, ხმარობენ თბილი საფენების სახით.

ციკლოდოლი 0.002გ #40ტ

ციკლოდოლი
ტაბლეტები 0,002გ

სამკურნალო საშუალების შემადგენლობა:
მოქმედი ნივთიერება: 1 ტაბლეტი შეიცავს:
ტრიჰექსიფენიდილის ჰიდროქლორიდს-0,002გ-ს;
დამხმარე ნივთიერებები: შაქარი, კარტოფილის სახამებელი, კალციუმის სტეარატი.

სამკურნალო ფორმა:
ტაბლეტები

ფარმაკოთერაპიული ჯგუფი:
პარკინსონიზმის სამკურნალო საშუალება.

ჩვენებები:
ციკლოდოლს იყენებენ პარკინსონიზმის დროს; ნეიროლეფსიური საშუალებების გამოყენებით გამოწვეული ექსტრაპირამიდული დარღვევების; პარკინსონის დაავადების; ლიტლის დაავადების; ექსტრაპირამიდული სისტემის დაზიანებით გამოწვეული სპასტიური დამბლის დროს.
რიგ შემთხვევებში პრეპარატი პირამიდული ხასიათის დამბლის დროს ამცირებს ტონუსს და აუმჯობესებს მოძრაობას.

უკუჩვენებები:
პრეპარატი წინააღმდეგნაჩვენებია გლაუკომით, შარდის შეკავებით შეპყრობილ პირებში, წინაგულების ფიბრილაციის დროს, ორსულ ქალებში და ძუძუთი კვების პერიოდში.

გამოყენების თავისებურებები:
მკურნალობის დაწყებამდე მიმართეთ ექიმს კონსულტაციისათვის!
ექიმთან კონსულტაციის გარეშე პრეპარატის გამოყენება დადგენილ ვადებზე მეტი ხნის განმავლობაში ნებადართული არ არის! იმ შემთხვევაში, როდესაც დაავადების ნიშნების გაქრობა არ ხდება, ან პირიქით ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესების, ან არასასურველი მოვლენების წარმოქმნის შემთხვევაში, აუცილებელია მკურნალობის შეწყვეტა და ექიმთან კონსულტაცია პრეპარატის შემდგომი გამოყენების შესახებ.
60 წელს გადაცილებული პაციენტები აუცილებლად უნდა დაექვემდებარონ პრეპარატის დანიშნულ დოზებში მკურნალობას სავარაუდო მომატებული მგრძნობელობის განვითარების გამო.

ურთიერთქმედება სხვა პრეპარატებთან:
იმ შემთხვევაში, როდესაც თქვენ იღებთ რომელიმე სხვა სამკურნალო საშუალებას, აუცილებელია ექიმის ინფორმირება.
ციკლოდოლის ერთდროული გამოყენებისას დიმედროლთან ან დიპრაზინთან შესაძლებელია არასასურველი ეფექტების განვითარება (პირის სიმშრალე, აკომოდაციის დარღვევა, ყაბზობა, შარდვის გაძნელება). სასურველი არ არის ციკლოდოლის გამოყენება ამინაზინთან ერთად, რადგან მცირდება პრეპარატის კონცენტრაცია პლაზმაში, რაც გამოწვეულია ციკლოდოლის შეწოვის დარღვევით კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში.რეზერპინთან კომბინაციაში შესაძლებელია პარკინსონიზმის სიმპტომატიკის გაძლიერება.

განსაკუთრებული მითითებები:
პრეპარატი განსაკუთრებული სიფრთხილით ინიშნება პაციენტებში გულის, ღვიძლის, თირკმელების დაავადებების, საჭმლის მომნელებელი ფუნქციის დარღვევების დროს.

გამოყენების წესი და დოზები:
ციკლოდოლი ინიშნება შიგნით მისაღებად ჭამის დროს ან მის შემდეგ. მკურნალობის პერიოდში მკვეთრად გამოხატული პირის სიმშრალის ან გულისრევის არ არსებობისას, პრეპარატის მიღება შესაძლებელია ჭამამდე.
პრეპარატის საწყისი დოზა შეადგენს 1/4-1/2 ტაბ.-ს დღეში. შემდგომში დოზას ზრდიან 1/2-1ტაბ.მდე დღეში, სადღეღამისო დოზამდე 3-5ტაბ. დღეში (2-3 მიღებაზე). მკურნალობის კურსს განსაზღვრავს ექიმი. ჭარბი დოზირების დროს შესაძლებელია ფსიქიური და მოძრაობითი აგზნება, ჰალუცინაციები, რაც დამახასიათებელია ქოლინობლოკატორების დიდი დოზებით გამოყენებისათვის. აღნიშნული სიმპტომების წარმოქმნის შემთხვევაში აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია, სახლის პირობებში შესაძლებელია გააქტივებული ნახშირის მიღება წყალთან ერთად, მარილოვანი საფაღარათო საშუალებების გამოყენება.

გვერდითი მოვლენები:
ციკლოდოლის გამოყენებისას შესაძლებელია პირის სიმშრალე, შარდვის გაძნელება, ყაბზობა, აკომოდაციის დარღვევა, ტაქიკარდია, თავბრუსხვევა, თავის ტკივილი, ჰალუცინაციები, თვალისშიდა წნევის მომატება. გვერდითი მოვლენები გაივლის პრეპარატის დოზის შემცირებისას ან მისი მოხსნის შემდეგ.

შენახვის ვადა :
5 წელი.
ვადის გასვლის შემდეგ სამკურნალო პრეპარატის გამოყენება ნებადართული არ არის.

შენახვის პირობები:
ინახება მშრალ, სინათლისაგან და ბავშვებისაგან დაცულ ადგილას. 15 -25°C ტემპერატურაზე,

შეფუთვა:
10 ტაბლეტი კონტურულ შეფუთვაში. 4 შეფუთვა ყუთში (10X4).
20 ტაბლეტი კონტურულ შეფუთვაში. 2 შეფუთვა ყუთში (20X2).

მწარმოებელი და მისი მისამართი:
”ბორშაგოვსკის ქიმიურ-ფარმაცევტული ქარხანა”
უკრაინა

რეჰანი – Ocimun basilicum L – базилик

ერთწლიანი ბოსტნეული მცენარეა, გვხვდება ველურად მოზარდიც. მის სამშობლოდ სამხრეთ აზია ითვლება. ოთხწახნაგოვანი სწორმდგომი ღერო აქვს. ფოტლების ქვემო ზედაპირზე ცხიმოვანი ჯირკვლები აქვს. ყვავილები თეთრია. მცენარე მთლიანათ არომატული სუნის მქონეა. საჭმელში იხმარება როგორც სანელებელი. მას შაშკვლავს უწოდებენ. სამედიცინო წყაროებში ის მოხსენებულია აგრეთვე ჰარიობის და ჰრილობის სახელწოდებით. „იადიგარ დაუდში“ ვხვდებით განმარტებას: „ჰრილბ, რეჰანი“. რეჰანი გამოყენებული იყო თვალის სნეულების მკურნალობისთვის: ვინცა ესე ჰარიობი დანაყოს და გაცრას და ვარდის წყალშიგა ამოსურიმს და ამის წვენი კაცს თვალში ჩააწუროს, მწოედ კაი არის თეთრს გაუქარვებს და სინათლეს მისცემს“ სამკურნალოდ იხმარებოდა აგრეთვე რეჰანის თესლი და წყალი. ეს მცენარე კეთილსურნელოვან მცენარეებს ეკუთვნის და, ამის გამო გამოყენებული იყო ახლად გამოჯანსაღებული ადამიანისათვის სასუნებლად.
ფიქრობდნენ აგრეთვე, რომ რეჰანის წასმა ხელს უწყობდა თმის ზრდას: „ვინცა რეჰანი დანაყოს და ახლის ერბოთი მოხარშოს და თავზედა შეიცხოს, თმა გაუგრძელოს“.
რეჰანის თესლი გვხვდება კუჭ-ნაწლავის დაავადებების სამკურნალო წამლების შემადგენლობაში, რომელიც წარმოადგენდა სურნელოვან წასასმელ წამალს და იხმარებოდა კბილების და ღრძილების გამოსაწმენდად.
ფარმაკოპეაში შეტანილია მეორე სახეობა Ocimum gratissimum L., რომელიც ევგენოლის მისაღებ ნედლეულად ითვლება.

სტარლიტი50მგ/12.5მგ/200მგ#100ტ

სტარლიტი / STARLITE

1. რა არის სტარლიტი და რისთვის გამოიყენება

• სტარლიტის ყოველი შემოგარსული ტაბლეტი შეიცავს სამ აქტიურ ნივთიერებას: ლევოდოპა, რომელიც გამოიყენება პარკინსონის დაავადების სამკურნალოდ და კარბიდოპა და ენტაკაპონი, რომლებიც ზრდიან ლევოდოპას თერაპიულ ეფექტებს პარკინსონის დაავადების მკურნალობაში.

• სტარლიტი ანტიპარკინსონული, დოფამინერგული, წამლების ჯგუფის წარმომადგენელია და თქვენი ექიმი მას პარკინსონის დაავადების სამკურნალოდ გინიშნავთ.

• პარკინსონის დაავადება ცენტრალური ნერვული სისტემის ფუნქციონირების დარღვევის შედეგად ყალიბდება; მას იწვევს დოფამინის ნაკლებობა, რომელიც წარმოადგენს თავის ტვინში პროდუცირებულ ნეირომედიატორს. დოფამინი უზრუნველყოფს ნერვული იმპულსების გატარებას თავის ტვინის იმ უბანში, რომელიც პასუხისმგებელია მოძრაობაზე. დოფამინის მცირე რაოდენობით პროდუქცია იწვევს მოძრაობასთან დაკავშირებულ პრობლემებს.

• ლევოდოპა ზრდის თავის ტვინში დოფამინის დონეს.

• სტარლიტი ხელს უწყობს პარკინსონის დაავადების სიმპტომების შემცირებას, როგორიცაა კიდურების კანკალი, შებოჭილობა, მოძრაობის შენელება, რაც მნიშვნელოვნად ართულებს ყოველდღიური აქტივობების შესრულებას.

• თუ თქვენ გაგიჩნდათ რაიმე შეკითხვა ამ მედიკამენტის მოქმედების მექანიზმთან დაკავშირებით ან თუ რატომ გამოგიწერეს ეს პრეპარატი, მიმართეთ თქვენს ექიმს.

2. რა უნდა იცოდეთ სტარლიტის მიღების დაწყებამდე

არ გამოიყენოთ სტარლიტი შემდეგი მდგომარეობების დროს:

• თუ თქვენ გაქვთ ალერგია ან მომატებული მგრძნობელობა ლევოდოპას, კარბიდოპას, ენტაკაპონის ან სტარლიტის სხვა შემადგენელი კომპონენტების მიმართ.

• გაქვთ ღვიძლის მძიმე დაავადება.

• გაქვთ ვიწრო-კუთხოვანი გლაუკომა (თვალშიდა წნევის მომატება).

• გაქვთ თირკმელზედა ჯირკვლის სიმსივნე (ფეოქრომოციტომა, რომელმაც შესაძლოა ჰიპერტენზიული კრიზის განვითარების რისკი გაზარდოს).

• თუ ღებულობთ დეპრესიის სამკურნალოდ გარკვეულ მედიკამენტებს (სელექციური MAO-A და MAO-B ინჰიბიტორები კომბინაციაში ან არასელექციური MAO-ს ინჰიბიტორები).

• თუ როდესმე გქონიათ `ავთვისებიანი ნეიროლეფსიური სინდრომი~ (მძიმე მენტალური დარღვევების სამკურნალო მედიკამენტების მიღების ფონზე განვითარებული რეაქცია).

• თუ როდესმე გადატანილი გაქვთ იშვიათი კუნთოვანი დაავადება – რაბდომიოლიზი.

სიფრთხილით გამოიყენეთ სტარლიტი შემდეგი მდგომარეობების დროს:

• თუ როდესმე გქონიათ გულის შეტევა, სუნთქვის გაძნელება (ასთმა) ან გულის, სისხლძარღვების ან ფილტვის სხვა რომელიმე დაავადებები.

• გაქვთ ღვიძლის უკმარისობა.

• გაქვთ თირკმლის მძიმე უკმარისობა.

• თუ როდესმე გქონიათ თირკმლისა და ღვიძლის დაავადებები ან ჰორმონული დარღვევები.

• თუ გადატანილი გაქვთ ნაწლავური ანთებითი დაავადებები.

• თუ გქონიათ კუჭის წყლულოვანი დაავადება.

• თუ გქონიათ კონვულსიები.

• თუ გადატანილი გაქვთ რაიმე სახის მძიმე მენტალური დაავადება.

• თუ გაქვთ დეპრესიული განწყობა, სუიციდური აზრები ან განწყობის და ქცევის მხრივ უჩვეულო ცვლილებები.

• თუ გაქვთ ქრონიკული ღია-კუთხოვანი გლაუკომა, შესაძლოა დაგჭირდეთ დოზის შერჩევა და თვალშიდა წნევის მონიტორინგი.

• თუ ღებულობთ მედიკამენტებს, რომლებიც აქვეითებენ არტერიულ წნევას.

• თუ გაქვთ ზოგიერთი შაქრის აუტანლობა, ამ წამლის მიღებამდე გაიარეთ ექიმის კონსულტაცია.

• თუ შეატყობთ, რომ უეცრად გეძინებათ ან თავს გრძნობთ საკმაოდ მოდუნებულად (იხილეთ `ავტომობილის და სხვა მექანიზმების მართვის~ განყოფილება).

• თუ შეატყობთ, რომ გაქვთ კუნთების გამოხატული რიგიდობა ან კუნთოვანი სპაზმები, ასევე ტრემორი, აჟიტაცია, გონების დაბინდვა, ცხელება, აჩქარებული პულსი ან არტერიული წნევის გამოხატული ცვალებადობა.

• თუ გაქვთ დიარეა; ასეთ შემთხვევაში შესაძლოა დაგჭირდეთ ექიმის კონსულტაცია, წონაში ჭარბი კლების პრევენციის მიზნით.

• თუ განიცდით პროგრესულ ანორექსიას, ასთენიას (სისუსტე, გამოფიტვა) და წონის კლებას დროის შედარებით მოკლე პერიოდში; ასეთ შემთხვევაში შესაძლოა დაგჭირდეღ ზოგადი სამედიცინო გამოკვლევები ღვიძლის ფუნქციების გამოკვლევის ჩათვლით.

• თუ აპირებთ ქირურგიული ოპერაციის გაკეთებას ზოგადი ანესთეზიით. ასეთ შემთხვევაში უთხარით თქვენს ექიმს, რომ ღებულობთ სტარლიტს.

• არ შეწყვიტოთ სტარლიტი ექიმთან კონსულტაციის გარეშე. გვერდითი მოვლენების განვითარებისა და პარკინსონის დაავადების სიმპტომების გაუარესების თავიდან აცილების მიზნით, შესაძლოა დაგჭირდეთ სტარლიტის დოზის თანდათანობითი შემცირება და თქვენი სხვა ანტი-პარკინსონული პრეპარატის დოზის კორექცია.

თუ ზემოთ აღნიშნული გაფრთხილებებიდან რომელიმე მაინც აღგენიშნებათ წარსულში გადატანილის ჩათვლით, გთხოვთ, აცნობოთ თქვენს ექიმს.

სტარლიტის გამოყენება საკვებთან და სასმელთან ერთად

სტარლიტის მიღება შესაძლებელია საკვებთან ერთად ან მის გარეშე.

არ გამოიყენოთ სტარლიტი და რკინის შემცველი პრეპარატები ერთდროულად. ერთ-ერთი მათგანის მიღებიდან სულ მცირე 2-3 საათი უნდა იყოს გასული, სანამ მეორე პრეპარატს მიიღებთ.

ორსულობა

თუ ორსულად ხართ ან ფიქრობთ, რომ შესაძლოა ორსულად იყოთ, არ მიიღოთ სტარლიტი ექიმთან კონსულტაციის გარეშე. სტარლიტი მიკუთვნებულია ორსულების ჩ კატეგორიას FDA-ს მიხედვით. სტარლიტი ორსულობის პერიოდში ინიშნება აშკარა საჭიროების შემთხვევაში.

თუ მკურნალობის პერიოდში აღმოაჩენთ, რომ ხართ ორსულად, გთხოვთ, დაუყოვნებლივ მიმართოთ რჩევისათვის თქვენს ექიმს ან ფარმაცევტს.

ლაქტაცია

აცნობეთ თქვენს ექიმს, რომ მეძუძური დედა ხართ. სტარლიტის მიღების დროს ლაქტაციის პერიოდში საჭიროა სიფრთხილის გამოჩენა.

ავტომობილის და სხვა მექანიზმების მართვა

სტარლიტმა შესაძლოა გამოიწვიოს არტერიული წნევის დაქვეითება, რამაც შესაძლოა გაბრუება ან თავბრუხვევა გამოიწვიოს. აქედან გამომდინარე, იყავით ძალიან ფრთხილად როდესაც მართავთ ავტომობილს ან სხვა მექანიზმებს.

თუ გრძნობთ ძლიერ ძილიანობას, ან თუ სტრალიტის მიღების ფონზე გქონიათ უეცარი ჩაძინების ეპიზოდები, არ უნდა მართოთ ავტომობილი და სხვა მექანიზმები, რომელებიც მოითხოვს სიფხიზლეს. ასეთ შემთხვევაში გაიარეთ ექიმის კონსულტაცია. საწინააღმდეგო შემთხვევაში, თქვენ და თქვენი გარშემო მყოფი პირები, შესაძლოა აღმოჩნდეთ სერიოზული დაზიანების ან სიკვდილის რისკის წინაშე.

მნიშვნელოვანი ინფორმაცია სტარლიტის ზოგიერთი ინგრედიენტის შესახებ.

ამ მედიკამენტის შემადგენლობაში შედის ნატრიუმი, რაც გათვალისწინებული უნდა იყოს პაციენტებში, რომლებიც ნატრიუმის კონტროლირებულ დიეტაზე იმყოფებიან.

სტარლიტის შემადგენლობაში შედის ლაქტოზა და თუ თქვენ გაფრთხილებული ხართ, რომ გაქვთ ზოგიერთი შაქრის აუტანლობა, პრეპარატის მიღებამდე აცნობეთ თქვენს ექიმს.

სხვა პრეპარატებთან ერთად მიღება

თუ ამჟამად იყენებთ ან ბოლო პერიოდში მიღებული გაქვთ ან შესაძლოა მიიღოთ სხვა მედიკამენტები - ანტიჰიპერტენზიული პრეპარატები, ურეცეპტოდ გასაცემი მედიკამენტები და მცენარეული პრეპარატები - გთხოვთ, აცნობოთ ექიმს ან ფარმაცევტს.

სტარლიტმა შესაძლოა გაზარდოს ზოგიერთი ანტიდეპრესანტის და გარკვეული პრეპარატების ეფექტები და გვერდითი მოვლენები:

• MAO-A ფერმენტის ინჰიბიტორები (მაგ.: მოკლობემიდი)

• ტრიციკლური ანტიდეპრესანტები (მაგ.: ამიტრიპტილინი)

• ნორადრენალინის უკუმიტაცების ინჰიბიტორები (მაგ.: დეზიპრამინი, მაპროტილინი და ვენლაფაქსინი)

• პაროქსეტინი, რიმიტეროლი, იზოპრენალინი, ადრენალინი, ნორადრენალინი, დოფამინი, დობუტამინი, ალფა-მეთილდოპა და აპომორფინი.

შემდეგმა მედიკამენტებმა შესაძლოა დააქვეითონ სტარლიტის ეფექტები:

• მედიკამენტები, რომლებიც გამოიყენება მენტალური დარღვევების სამკურნალოდ (დოფამინის ანტაგონისტები)

• გულისრევის და ღებინების სამკურნალო საშუალებები (დოფამინის ანტაგონისტები)

• გულყრების საპროფილაქტიკო საშუალებები (ფენიტოინი)

• მიორელაქსანტები (პაპავერინი)

აცნობეთ თქვენს ექიმს, თუ ღებულობთ ამ მედიკამენტებს ან თუ შენიშნეთ, რომ ამ მედიკამენტების მიღების ფონზე სტარლიტის ეფექტები შესუსტდა.

სტარლიტმა შესაძლოა გააძნელოს რკინის შეწოვა, ამიტომ არ მიიღოთ სტარლიტი და რკინის შემცველი პრეპარატები ერთდროულად. ერთ-ერთი მათგანის მიღებიდან, სულ მცირე 2-3 საათი უნდა იყოს გასული, მეორე პრეპარატის მიღებამდე.

3. როგორ გამოიყენება სტარლიტი

რეკომენდაციები პრეპარატის ადეკვატური გამოყენებისა და დოზირების შესახებ:

ყოველთვის გამოიყენეთ სტარლიტი თქვენი ექიმის რეკომენდაციის შესაბამისად. თუ რაიმე საკითხში არ ხართ დარწმუნებული, ყოველთვის გადაამოწმეთ თქვენს ექიმთან.

ექიმი ზუსტად გეტყვით, თუ რამდენი სტარლიტის ტაბლეტი უნდა მიიღოთ ყოველდღიურად; იმის მიხედვით, თუ როგორ პასუხობთ მკურნალობას, ექიმი გადაწყვეტს, დაგინიშნოთ შედარებით მაღალი თუ დაბალი დოზა.

არ გამოიყენოთ დღეში 10 ტაბლეტზე მეტი, თუ ღებულობთ სტარლიტის შემდეგ დოზებს: 50/12,5/200 მგ; 75/18,75/200 მგ; 100/25/200 მგ; 125/31,25/200 მგ ან 150/37,5/200 მგ.

თუ იყენებთ სტარლიტს 175/43,75/200მგ დოზით, არ მიიღოთ დღეში 8 ტაბლეტზე მეტი, ხოლო 200/50/200მგ სტარლიტის გამოყენების შემთხვევაში, არ მიიღოთ დღეში 7 ტაბლეტზე მეტი.

ზედმიწევნით შეასრულეთ ექიმის დანიშნულება, თუ როდის და როგორ უნდა მიიღოთ სტარლიტი, სხვა ლევოდოპას შემცველი თუ პარკინსონის სამკურნალო სხვა პრეპარატები.

მიღების გზა და მეთოდი:

მიიღეთ სტარლიტის ტაბლეტი წყლის გარკვეულ რაოდენობასთან ერთად (მაგ.: ერთი ჭიქა წყალი). სტარლიტის ყოველი ტაბლეტი შეიცავს ლევოდოპას, კარბიდოპას და ენტაკაპონის სრულ დოზას. არ გაყოთ ტაბლეტი შუაზე.

სხვადასხვა ასაკობრივი ჯგუფები:

გამოყენება პედიატრიულ კონტიგენტში:

სტარლიტის გამოყენების შესახებ მონაცემების არ არსებობის გამო, 18 წლამდე ასაკის ბავშვებსა და მოზარდებში მედიკამენტის გამოყენება არ არის რეკომენდებული.

გამოყენება ხანდაზმულ პაციენტებში:

65 წლის ასაკის პაციენტებში დოზის კორექცია არ არის საჭირო.

სპეციალური მდგომარეობები:

თირკმლის/ღვიძლის უკმარისობა:

სტარლიტის გამოყენება შესაძლებელია თირკმლის მძიმე უკმარისობის მქონე, მათ შორის დიალიზზე მყოფ, პაციენტებში.

სიფრთხილით გამოიყენეთ სტარლიტი ღვიძლის მსუბუქი/საშუალო უკმარისობის მქონე პაციენტებში; ამ დროს შესაძლოა საჭირო გახდეს დოზის შემცირება.

თქვენი ექიმი გირჩევთ, რა ხანგრძლივობით უნდა მიიღოთ სტარლიტი. არ შეწყვიტოთ მკურნალობა ნაადრევად, ამან შესაძლოა თქვენი ავადმყოფობის გაუარესება გამოიწვიოს.

თუ გაქვთ იმის განცდა, რომ სტარლიტის ეფექტი ძალიან ძლიერი ან სუსტია, გთხოვთ, აცნობოთ ამის შესახებ თქვენს ექიმს ან ფარმაცევტს.

თუ გამოიყენეთ სტარლიტის თქვენთვის დასაშვებ დოზაზე მეტი, დაუყოვნებლივ მიმართეთ ექიმს ან ფარმაცევტს.

თუ დაგავიწყდათ სტარლიტის გამოყენება: თუ დაგავიწყდათ სტარლიტის გამოყენება და შემდეგი დოზის მიღებამდე დარჩენილია 1 საათზე მეტი, მიიღეთ სტარლიტის 1 ტაბლეტი რაც შეიძლება სწრაფად და წამლის შემდეგი დოზა ჩვეულებრივ დროს.

თუ დაგავიწყდათ სტარლიტის გამოყენება და შემდეგი დოზის მიღებამდე დარჩენილია 1 საათზე ნაკლები, მიიღეთ სტარლიტის 1 ტაბლეტი რაც შეიძლება სწრაფად, მოიცადეთ 1 საათი და ამის შემდეგ მიიღეთ წამლის შემდეგი დოზა. შემდგომ გააგრძელეთ მკურნალობა ჩვეულ რეჟიმში.

ყოველთვის დაიცავით 1 სათიანი შუალედი სტარლიტის დოზებს შორის, რათა თავიდან აიცილოთ შესაძლო გვერდითი მოვლენების განვითარება.

არ გააორმაგოთ დოზა, გამოტოვებული დოზის კომპენსირების მიზნით.

სტარლიტითი თერაპიის შეწყვეტის შესაძლო ეფექტები

ექიმთან რეკომენდაციის გარეშე არ შეწყვიტოთ სტარლიტით მკურნალობა. ასეთ შემთხვევაში თქვენს ექიმს დასჭირდება სხვა ანტიპარკინსონული პრეპარატის დანიშვნა დაავადების სიმპტომების სასურველი კონტროლისათვის. სტარლიტისა და სხვა ანტიპარკინსონული პრეპარატების მიღების უეცარმა შეწყვეტამ შესაძლოა გამოიწვიოს არასასურველი გვერდითი მოვლენები (მაგ.: კუნთების მწვავე გაშეშება, მაღალი ცხელება, ცნობიერების შეცვლა).

4. რა არის შესაძლო გვერდითი ეფექტები

შეწყვიტეთ სტარლიტის მიღება და დაუყოვნებლივ მიმართეთ თქვენს ექიმს ან უახლოეს სამედიცინო დაწესებულებას, თუ გამოგივლინდათ შემდეგი გვერდითი მოვლენები:

• შემდეგი სახის ალერგიული რეაქციები: ურტიკარია (ჭინჭრის ციება), ქავილი, გამონაყარი, სახის, ტუჩების, ენის ან ყელის შეშუპება. ამან შესაძლოა გამოიწვიოს სუნთქვისა და ყლაპვის გაძნელება.

• კუნთების რიგიდობა ან კრუნჩხვები, ტრემორი, აჟიტაცია, გონების დაბინდვა, ცხელება, პულსის აჩქარება ან არტერიული წნევის გამოხატული ცვალებადობა. ყველა ეს შესაძლოა ავთვისებიანი ნეიროლეფსიური სინდრომის (იშვიათი გართულება, განვითარებული მძიმე მენტალური დარღვევების სამკურნალო მედიკამენტების მიღების ფონზე) ან რაბდომიოლიზის (იშვიათი კუნთოვანი დაავადება) სიმპტომები იყოს.

თუ თქვენ გამოგივლინდათ რომელიმე მათგანი, დაუყოვნებლივ მიმართეთ თქვენს ექიმს. თქვენ შესაძლოა გადაუდებელი სამედიცინო ჩარევა ან ჰოსპიტალიზაცია დაგჭირდეთ.

სტარლიტის მიღების ფონზე შესაძლოა გამოვლინდეს შემდეგი გვერდითი ეფექტები:

ძალიან ხშირი (გამოვლინდა 10-დან ერთზე მეტ პაციენტში):

• უკონტროლო მოძრაობები (დისკინეზია)

• გულისრევა

• შარდის მოწითალო-მოყავისფროდ შეფერვა

• კუნთების ტკივილი

• დიარეა

ხშირი (გამოვლინდა 10-დან ერთზე ნაკლებ პაციენტში):

• სტენოკარდია

• არარეგულარული გულისცემა ან რითმი

• მსუბუქი გაბრუება ან გულის წასვლა, არტერიული წნევის დაქვეითების გამო

• მაღალი არტერიული წნევა

• პარკინსონის სიმპტომების გაუარესება

• თავბრუხვევა

• ძილიანობა

• ღებინება

• მუცლის ტკივილი და დისკომფორტი

• გულძმარვა

• პირის სიმშრალე

• ყაბზობა

• უძილობა

• ჰალუცინაციები

• გონების დაბინდვა

• ანომალური სიზმრები, კოშმარების ჩათვლით

• მეხსიერებასთან და აზროვნებასთან დაკავშირებული მენტალური პრობლემები

• შფოთვა და დეპრესია (სუიციდის აზრების ჩათვლით)

• დაღლილობა

• გულმკერდის ტკივილი

• გახშირებული დაცემები

• სიარულის დარღვევა

• ძალის და ენერგიის დაკარგვა

• სუნთქვის გაძნელება

• ჭარბი ოფლიანობა

• გამონაყარი

• კუნთების კრამპები

• კუნთების უნებლიე შეკუმშვები

• ფეხების შეშუპება

• მხედველობის დაბინდვა

• ანემია

• მადის დაქვეითება

• წონაში კლება

• თავის ტკივილი

• სახსრების ტკივილი

• საშარდე გზების ანთება

არახშირი (გამოვლინდა 100-დან ერთზე ნაკლებ პაციენტში):

• გულის შეტევა

• სისხლდენა ნაწლავებიდან

• ღვიძლის ფუნქციების გაუარესება

• ფსიქოზური სიმპტომები

• კოლინჯის ანთება

• კანის, თმის, წვერის და ფრჩხილების ფერის შეცვლა

• სისხლის ფორმიანი ელემენტების რაოდენობის ცვლილება, რომელმაც შესაძლოა სისხლდენა გამოიწვიოს

• ყლაპვის გაძნელება

• შარდვის გაძნელება

იშვიათი (გამოვლინდა 1000-დან ერთზე ნაკლებ პაციენტში):

• კონვულსიები

დაუზუსტებელი (არსებული მონაცემების საფუძველზე სიხშირის დადგენა შეუძლებელია)

• კანის ან კონიუნქტივის გაყვითლება (სიყვითლე)

• ქავილი

• დღის განმავლობაში ჭარბი ძილიანობა

• უეცარი ჩაძინება

• ქცევის შეცვლა, როგორიცაა აზარტული თამაშების სურვილი (პათოლოგიური გამბლინგი) ან მოჭარბებული სექსუალური ლტოლვა (ჭარბი ლიბიდო და ჰიპერსექსუალობა)

თუ შენიშნავთ ისეთ გვერდით მოვლენას, რომელიც ამ გამოყენების ინსტრუქციაში არ არის აღნიშნული, აცნობეთ ექიმს ან ფარმაცევტს.

5. როგორ ინახება სტარლიტი

შეინახეთ სტარლიტი თავის ორიგინალურ შეფუთვაში და ბავშვებისათვის მიუწვდომელ ადგილზე.

შეინახეთ მშრალ, ოთახის, 25°C-ზე დაბალ, ტემპერატურაზე.

პრეპარატი გამოიყენეთ მითითებული გამოყენების ვადის შესაბამისად.

არ გამოიყენოთ პრეპარატი შეფუთვაზე მითითებული შენახვის ვადის გასვლის შემდეგ.

ვარგისიანობის ვადა: 3 წელი

გაცემის წესი: ფარმაცევტული პროდუქტის ჯგუფი II – გამოიყენება ექიმის დანიშნულებით.

ჟოლო – Rubus Idaeus L – Малина обыкновенная

ვარდისებრთა ოჯახის წარმომადგენელია. ნახევრად ბუჩქია 1,5 მ სიმაღლით, ერთწლიანი ვეგეტაციური ყლორტები ბალახოვანია, ხოლო ორწლიანი გამერქნებული და გენერატიულია (ნაყოფის მომცემი), რომელნიც ნაყოფმსხმოიარობის შემდეგ ხმება. ტოტებზე განლაგებულია ხშირი, მაგრამ შედარებით რბილი ეკლები. კენტფრთართული ფოთოლი 3-5 (იშვიათად 7) ფოთოლაკიანია, ზემოდან შიშველი, ქვემოდან კი მოთეთრო-მორუხო ქეჩისებრი ბუსუსებით მოფენილი. ფოთოლაკები ფორმით კვერცხისებრია, ბოლოში მოკლედ წაწვეტილი, კიდეებიხერხისებრ წვრილად დაკბილულია.
თეთრი ყვავილები ფოთლების იღლიებში მტევნისებრ და ყლორტების კენწრულ ნაწილში ფარისებრ-საგველანაირ თანაყვავილედებშია შეკრებილი. ნაყოფი წითელი, ძალიან იშვიათად ყვითელია. მომრგვალო ფორმის. მომწიფებული ადვილად სცილდება ყვავილსაჯდომსა და ჯამს, ნაყოფის ძირში ძაბრისებრი შიდა ჩაღრმავებით. ნაყოფი ძალიან გემრიელი და ფრიად სასიამოვნო სურნელებისაა. ყვავის ივნისიდან, ზოგან ივლისშიც იმისდა მიხედვით თუ რა სიმაღლეზე იზრდება ზღვის დონიდან. ნაყოფი დაყვავილებიდან 35-40 დღეში მწიფდება (ივლის-აგვისტოში). მრავლდება თესლითა და ფესვის ნაბარტყით.
იზრდება კალთაშეთხელებულ ტყეებში, ტყისპირებში, ნახანძრალებზე, ნამეწყრალ ფერდობებზე გავრცელებულია მთის შუა და ზედა სარტყლებში ზღვის დონიდან 2500 მეტრამდე სიმაღლეზე. არც თუ იშვიათად ჰქმნის თავისი გაბატონებით ფორმირებულ არა მარტო დიდ ბიოჯგუფებს, არამედ დიდ ფრაგმენტულად გაბნეული თარგებსაც კი. თავისი ნიტროფილური ბუნების გამო მძლავრად ვითარდება ნახანძრალებსა და ტყეკაფებზე.
ნიადაგის სინესტისადმი მომთხოვნია, მაგრამ მდგარ წყალს ვერ იტანს, სინათლის მიმართაც მომთხოვნი მცენარეა.
ჟოლოს გამხმარ ნაყოფებს გაციებულობის დროს იყენებენ ოფლისმომგვრელ საშუალებად. მისგანვე ამზადებენ სიროფს სხვადასხვა წამლების გემოს გასაუმუჯობესებლად.
ნაყოფი შეიცავს 10 პროცენტამდე შაქარს, 2 პროცენტამდე ორგანულ მჟავას, C, A, B ვიტამინებს. მისგან ამზადებენ მურაბას, კომპოტს, სიროფს, მარმელადს, ლიქიორს, ღვინოს, გამაგრილებელ სასმელებს. შესანიშნავი თაფლოვანი მცენარეა, 1 ჰა ჟოლოს რაყა 100 კგ-მდე თაფლს იძლევა, ფართოდაა კულტივირებული.
გაციების დროს ოფლის მოდენის მიზნით დასალევად ამზადებენ ნაყოფის წყლით გამონაწვლილს: 2 სუფრის კოვზ ხმელ ნაყფოს ასხამენ ერთ ჭიქა მდუღარე წყალს, 20 წუთის შემდეგ ფილტრავენ და 2-3- ჭიქას სვამენ 1-2 საათის განმავლობაში .
ჟოლოს ფოთლებში აღმოჩენილია ნაწლავების და საშვილოსნოს მუსკულატურის მასტიმულირებელი და სპაზმოლიტური მოქმედების ნივთიერებები.
ფოთლების ნახარშს ხალხურ მედიცინაში იღებენ ხველის, ყელის ტკივილის, ციებ-ცხელების დროს, ხოლო გარეგან სახმარად იყენებენ ფერისმჭამელებისა და მუწუკების მოსაცილებლად. ყვავილების ნახარშით კი წითელ ქარსა ("როჟა") და თვალის ანთებას მკურნალობენ. ახალდშეგროვილი ნაყოფების ჭამას ურჩევენ ეგზემის მკურნალობისათვის.
ტიბეტის მედიცინაში ფოთლების ან ნაყოფების გამონახარშს ურჩევენ ნევრასთენიის, ნევრიტის დროს და სიცხის დამწევ საშუალებად.
ჟოლოს ფოთლები რეკომენდებულია, როგორც შემკვრელი საშუალება კუჭაშლილობის დროს. გააჩნია სიცხის საწინააღმდეგო თვისებაც კუჭ-ნაწლავის კატარის დროს; მასვე უწერენ კუჭში სისხლჩაქცევის, მენორარგიის, სასუნთქით ორგანოების დაავადებისა და კანზე გამონაყარის სამკურნალოდ.
ყველა ამ შემთხვევაში ხმარობენ წყლით გამონაწვლილს: 2 სუფრის კოვზ წვრილად დაჭრილ ფოთლებს ასხამენ ერთ ჭიქა მდუღარე წყალს (გაციებისას სვამენ ცხელ მდგომარეობაში). მასვე იყენებენ პირსა და ყელში გამოსავლებად ღრძილებისა და ყელის ტკივილის სამკურნალოდ.

სტარლიტი 200მგ/50მგ/200მგ#100ტ

სტარლიტი